محمود رضایی - دانشیار شهرسازی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی، تهران، ایران
آیدا ایرانی ملک کیان - کارشناس ارشد طراحی شهری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تهران مرکزی، تهران، ایران

این مقاله میکوشد در پی بازتعریف مقیاس انسانی، ابعاد پنهان آن را در موفقیت طرحهای شهری بکاود. هدف، تقویت طرح های شهری در بافت های تاریخی با تعریف معیارهای موثر موفقیت است. ازهمینرو، طرح های مرمتی شهری اجراشده دهه ۱۳۸۰ شمسی منطقه ۱۲ تهران به عنوان مورد مطالعه در نظرگرفته شدهاست. روش کیفی-کمی با به کارگیری «کدگذاری مفاهیم» در مرحله بازتعریف، «تکنیک دلفی» در مرحله انتخاب طرح ها، رتبه بندی از طریق «تحلیل سلسله مراتبی» سپس تایید با «مشاهدات» است. پس از تفسیر کیفی مفهوم مقیاس انسانی، میزان رعایت آن در طرح های منتخب با سایر معیارها و موفقیت کلی هر طرح سنجیده شدهاست. نتایج حاکی است که گرچه مقیاس انسانی از مهم ترین معیارهای موفقیت است ولی بیشتر، فهم کالبدی از آن شده درحالی که ابعاد فراکالبدی همچون مشارکت، پیاده پذیری و هویت در این مفهوم مستتر است. مقیاس انسانی تاثیر متناسب و همسویی با کل معیارهای سنجش موفقیت یک طرح دارد؛ یعنی می توان از آن به عنوان حد مشترک و تام در فضاهای موفق شهر نامبرد. سهم رعایت مقیاس انسانی در هر طرح، نمایانگر نسبتی قابل قبول از کل معیارهای موفقیت طرح است. با شرایط نسبی یکسان در بافت های ارزشمند تاریخی از میان معیارهای درونی مقیاس انسانی، نقش مشارکت مردمی یعنی مولفه فراکالبدی در موفقیت بالاترین است.

مقیاس انسانی, ابعاد و تناسبات فضایی, پیاده پذیری, مشارکت مردمی, فرامعیارهای موفقیت طرح های بهسازی و نوسازی