زهرا خانی - دانشجوی دکتری فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد یادگار امام (ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، ایران.
زهره نیک فرجام - استادیار گروه فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد یادگار امام (ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، ایران.
فریبا پهلوانی - فقه و مبانی حقوق اسلامی، واحد یادگار امام (ره)، دانشگاه آزاد اسلامی، ورامین، ایران

زمینه و هدف: یکی از موضوعات مهم در حوزه­ی حمل و نقل و صنعت هوایی، مسئولیت دولت­ها می­باشد. هدف از پژوهش حاضر امکان­سنجی اعمال الگوی مسئولیت مشدد برای دولت­ها در قبال سوانح هوایی و راه­کار مالی-اقتصادی جبران خسارات وارده در پرتو نظام حقوق مسئولیت بین­المللی دولت­ها و فقه امامیه می­باشد.مواد و روش ها: این تحقیق از نوع نظری بوده روش تحقیق به صورت توصیفی تحلیلی میباشد و روش جمعآوری اطلاعات بصورت کتابخانهای است و با مراجعه به اسناد، کتب و مقالات صورت گرفته است.یافته ها: روش­های جبران خسارات وارده در موارد ورود سوانح هوایی، غالبا از طرق مالی-اقتصادی می­باشد؛ از این منظر میان نظام حقوق مسئولیت بین­المللی دولت­ها و نظام فقه امامیه هم­سویی وجود دارد. اما این وضعیت در ارتباط با الگوی مسئولیت دولت حاکم نیست.ملاحظات اخلاقی: در تمام مراحل نگارش پژوهش حاضر، ضمن رعایت اصالت متون، صداقت و امانت­داری رعایت شده است.نتیجه گیری: تعهدات دولت­ها در زمینه «حق حیات» دارای وصف «آمره» می­باشند. در نتیجه در فضای حقوق مسئولیت بین­المللی این امکان وجود دارد که الگوی مسئولیت مشدد (یا همان مسئولیت برای نقض قواعد آمره) برای دولت­ها در نظر گرفته شود. اما این تفکیک در فضای فقه امامیه وجود ندارد.

مسئولیت دولت ها, سوانح هوایی, فقه امامیه, قواعد آمره