مریم چرم زن - دانشجوی کارشناسی ارشد مهندسی منابع طبیعی- محیط زیست، موسسه آموزش عالی خردگرایان مطهر، مشهد، ایران.
رضا اسماعیلی - دکتری تخصصی آب و هواشناسی، مرکز پایش آلاینده های زیست محیطی مشهد، مشهد، ایران.
میترا محمدی - استادیار، دکتری بیوتکنولوژی محیط زیست، موسسه آموزش عالی خردگرایان مطهر، مشهد، ایران.
وحید مرادنژادحصاری - دکتری آگروتکنولوژی،دانشگاه آزاد اسلامی، مشهد، ایران.

چکیدهزمینه و هدف: آلودگی هوا از مهم ترین مشکلات زیست محیطی در قرن اخیر است که سلامت انسانها را تهدید می نماید و ذرات معلق از مرگبارترین انواع آلودگی هوا محسوب می شوند. لذا مطالعه حاضر با هدف انتخاب بهترین الگوریتم درون یابی در توزیع مکانی ذرات معلق PM۲.۵ شهر مشهد در سال ۱۳۹۵ توسط مدل­های مختلف فضایی انجام شد.مواد و روش ها: غلظت ذرات معلق PM۲.۵ از تعداد ۲۱ ایستگاه فعال سنجش کیفیت هوا در نقاط مختلف شهر مشهد جمع آوری و مدل های درون یابی کریجینگ معمولی،کریجینگ جهانی و تابع فاصله معکوس وزن دار به منظور بررسی فضایی وضعیت آلودگی هوای کلان شهر مشهد مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای مقایسه مدل­ها و انتخاب بهترین مدل از ریشه میانگین مربعات خطا(RMSE ) و برای انتخاب بهینه ترین شرایط اجرای دو مدل کریجینگ معمولی و کریجینگ جهانی از ریشه میانگین خطای استاندارد(Standardized RMSE)استفاده گردید.یافته ها: بر اساس نتایج، بیشترین میانگین فصلی آلاینده PM۲.۵ در سال ۱۳۹۵ مربوط به فصل پاییز (۴۰/۸۴ میکروگرم بر متر مکعب) و کمترین آن مربوط به فصل بهار (۲۷/۷۸ میکروگرم بر مترمکعب) بود. همچنین منطقه شرق تا شمال شهر مشهد در وضعیت نامناسب تری از نظر غلظت آلاینده نسبت به نواحی غربی این شهر قرار داشت. مقایسه مدل ها با استفاده از شاخص ریشه میانگین مربعات خطا نیز نشان داد که مدل کریجینگ معمولی به علت دارا بودن کمترین میزان RMSE برای میانگین فصلی و سالیانه غلظت ذرات معلق PM۲.۵ دارای میزان خطای کمتر در مقادیر پیش بینی نسبت به اندازه گیری است، لذا دارای شرایط بهتر در میان یابی است.نتیجه گیری: این پژوهش در نهایت منجر به تولید نقشه­هایی از وضعیت آلاینده PM۲.۵ بر روی کل شهر مشهد شد که به منظور شناخت مناطق پرریسک در شهر و بکارگیری اقدامات مفید به منظور کاهش آلودگی هوا در آن مناطق بسیار سودمند می­باشد.نوع مقاله: پژوهشی  

آلودگی هوا, ذرات معلق, شهر مشهد, مدل سازی,  GIS