آرش یدالهی ده چشمه - دانشجوی دکتری مدیریت آموزش عالی، گروه علوم تربیتی،دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی،دانشگاه اصفهان،اصفهان،ایران
سعید رجائی پور - دانشیار مدیریت آموزش عالی، گروه علوم تربیتی،دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی،دانشگاه اصفهان،اصفهان،ایران
سیدعلی سیادت - استاد مدیریت آموزشی، گروه علوم تربیتی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان،اصفهان،ایران

با توجه به تاثیر دانشگاه ها نسل چهارم در تحولات اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و رشد و توسعه جوامع محلی و منطقه ای، هدف اصلی این مقاله بررسی ابعاد و تدوین الگوی دانشگاه نسل چهارم برای دانشگاه های ایران است. مقاله حاضر در چارچوب رویکرد کیفی و با به کارگیری راهبرد نظریه داده بنیاد انجام گرفته است. جامعه آماری شامل متخصصان و صاحب نظران حوزه آموزش عالی بوده است که داده های موردنیاز از طریق مصاحبه نیمه ساختاریافته با ۲۵ صاحب نظر و با استفاده از روش نمونه گیری هدف مند زنجیره ای جمع آوری گردید. تحلیل داده ها با استفاده از نرم افزار MAXQDA و بر اساس طرح اشتراوس و کوربین از طریق سه مرحله کدگذاری باز، کدگذاری محوری و کدگذاری انتخابی انجام گرفت. نتایج جهت اعتباریابی و بازبینی در اختیار مصاحبه شوندگان قرار گرفت و با استفاده از فن مرور همتا از پنج متخصص در حوزه آموزش عالی نظرخواهی شد. یافته ها نشان داد که مولفه دانشگاه مسئولیت گرای ارزش آفرین به عنوان پدیده محوری، مولفه تحول خواهی و سازگارشوندگی به عنوان عوامل علی، رهبری مسئولانه، مولفه توسعه شایستگی های حرفه ای سرمایه انسانی و برنامه آموزشی و درسی توسعه دهنده به عنوان راهبردهای کنش، مولفه های خط مشی گذاری تخصصی و حرفه ای، فرهنگ نوآوری مسئولانه و ساختار تحول آفرین به عنوان شرایط زمینه ای و استقلال دانشگاهی و مولفه مدل های مالی توسعه دهنده به عنوان مولفه های مداخله ای دانشگاه نسل چهارم شناسایی شدند. پیامد اصلی برهم کنش تمامی مولفه های اشاره شده توسعه منطقه ای است که در سه حوزه فرهنگی اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی نقش حیاتی در توسعه و بالندگی جامعه محلی و ملی دارد.

آموزش عالی, دانشگاه نسل چهارم, دانشگاه اجتماعی, توسعه منطقه ای