راضیه محمدی - استادیار، دکتری تخصصی ، دانشکده علوم پایه، دانشگاه آزاد اسلامی آشتیان، آشتیان، ایران

یکی از معضلات گسترش بی رویه شهر نشینی پدیده حاشیه نشینی است. حاشیه نشین ها از سویی قابلیت بالایی برای انواع آسیب ها و مسائل اجتماعی دارند و از سوی دیگر با بی توجهی به محیط زیست و گاه با اعمال خرابکارانه عمدی، رعایت محیط زیست را نادیده می گیرند. عدم توجه و کنترل گسترش حاشیه نشینی، می تواند هستی محیط زیست را به مخاطره افکند. این تخریب عمدی یا غیر عمدی و یا عدم رعایت حفظ محیط زیست از سوی افرادی صورت می گیرد که عمدتا مهاجرانی هستند که به دلایل مختلف اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به حاشیه نشینی روی آورده اند و البته به عنوان انسان دارای هویت، می بایست از حقوق شهروندی در محل زندگی خود برخوردار باشند. از سوی دیگر، حق محیط زیست سالم و توسعه پایدار از مهم ترین حقوقی است که در منشور شهروندی به رسمیت شناخته شده است. لذا تقابل دو حقوق شهروندی و زیست محیطی برای افراد حاشیه نشین شکل گرفته است. دراین مقاله تلاش بر این است که تا با توصیف پدیده حاشیه نشینی، تبیین قوانین و ماهیت حقوق محیط زیست از سویی و از سوی دیگر، با استفاده از منشور حقوق شهروندی و مفهوم ذاتی حقوق شهروندی، تقابل این دو حقوق را در پدیده جاشیه نشینی را بررسی نماید. ابزار روشی تحقق چنین هدفی، یکی از روش های متداول برای مرور تحقیقات گذشته، یعنی مرور نظام مند است که نوعی مطالعه و تحلیل ثانویه مطالعات پیشین است.

حقوق محیط زیست، حقوق شهروندی، حاشیه نشینی ، تقابل