صالح ارخی
رحیم نظری

به منظور بررسی کارآیی مدل MPSIAC در برآورد فرسایش و رسوب، حوزه آبخیز ایلام در استان ایلام انتخاب شد. با توجه به اهداف مورد نظر در این تحقیق، ابتدا نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، شیب، جهت، طبقات ارتغاعی، زمین شناسی و غیره با استفاده از نرم افزارGIS تهیه شد. سپس از رویهم گذاری دوبه دوی نقشه طبقات ارتفاعی با جهت و زمین شناسی با شیب، ۲ نقشه اولیه تهیه و از رویه گذاری ۲ نقشه اولیه، نقشه پایه با ۱۳۲ واحد کاری با ۴ ویژگی مشخص ارتفاع، جهت، زمین شناسی و شیب به دست آمد. با استفاده از نقشه پایه و سایر اطلاعات و نقشه های موجود و کنترل موقعیت واحدهای کاری به وسیله دستگاه GPS در طبیعت، امتیاز ۹ عامل موثر در مدل MPSIAC در هر واحد کاری تعیین و با جمع کردن آنها میزان R (درجه رسوبدهی) در هر واحد کاری و با توجه به نسبت مساحت آنها در کل حوزه به دست آمد و در نهایت با قرار دادن میزان R به دست آمده در رابطه مربوطه، میزان رسوب برآورد شد. نتایج این تحقیق نشان می دهد که ضریب رسوبدهی در این حوزه ۵۸.۳۳۸ و مقدار رسوب ویژه آن ۹۸۱‎/۳۰۳ مترمکعب در کیلومتر مربع در سال و وزن مواد رسوبی ۳۲۷‎/۱۸۲۳۴تن در سال است. با توجه به نتا یج فرمول مورد بررسی در حوزه مورد مطالعه و مقایسه آن با اعداد جدول مربوط به مدلMPSIAC می توان اذعان کرد که حوزه آبخیز ایلام از نظر فرسایش و تولید رسوب در وضعیت متوسط قرار داشته و شدت رسوبدهی آن بین ۵۰-۷۵ است، همچنین مشاهده شد میزان رسوب برآورد شده در این حوزه در کلاس فرسایشی ۳ و از نظر طبقه بندی کیفی فرسایش در کلاس درجه متوسط قرار دارد.

حوزه آبخیز ایلام, سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS), فرسایش و رسوب, مدل MPSIAC