مراد سپه وند

در سال های پرباران غرب کشور، بارندگی ها از اوایل پاییز شروع و تا اواسط بهار سال بعد ادامه می یابد. در چنین سال هایی باید محصولات پاییزه ای را کشت کرد که بیشتر نیاز آبی خود را از نزولات آسمانی تامین کنند. به منظور مقایسه دو گیاه زراعی گندم و کلزا از نظر پارامترهای مذکور، یک طرح تحقیقاتی در سال زراعی ۸۱-۱۳۸۰ (سال پرباران) در ایستگاه تحقیقات سراب چنگایی (استان لرستان)، اجرا شد. دو گیاه در کرت های ۱۲ مترمربعی (۴*۳ متر) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار، به صورت ردیفی کشت شدند. کلزا در تاریخ ۲۴‎/۷/۱۳۸۰ و گندم در تاریخ ۱۵‎/۸/۱۳۸۰کشت شد. آبیاری هر دو گیاه براساس معیار رطوبت خاک معادل ۶۰ درصد ظرفیت زراعی و با استفاده از یک پمپ کوچک متصل شده به کنتور و شیلنگ، انجام گرفت. هر دو گیاه در هفته آخر خردادماه سال بعد برداشت و عملکرد دانه آنها مشخص شد. نتایج طرح نشان داد که اختلاف میانگین کل آب مصرفی، بهره وری آب و بهره وری اقتصادی آب دو گیاه زراعی در سطح یک درصد معنی دار است. مشخص شد که در سال های پرباران مناطق غربی کشور (بارندگی بیش از ۵۰۰ میلی متر)، گندم با ۲ بار آبیاری (در تاریخ های ۱۹‎/۸/۱۳۸۰ و۲۹‎/۲/۱۳۸۱) و کل آب مصرفی (آبیاری+ بارندگی موثر) ۵۰۰۰ متر مکعب در هکتار و کلزا با ۳ بار آبیاری ( در تاریخ های ۲۴‎/۷/۸۰ ، ۲۹‎/۷/۸۰ و۲۹‎/۲/۸۱) و کل آب مصرفی ۶۵۹۰ متر مکعب در هکتار، دوره رشد خود را تکمیل می کنند. میانگین بهره وری آب در گندم و کلزا به ترتیب ۶۴‎/۱ و ۶۰‎/۰ کیلوگرم بر متر مکعب و بهره وری اقتصادی مصرف آب آنها به ترتیب ۲۱۲۸ و ۱۵۰۸ ریال بر متر مکعب بود. نتیجه آنکه در سال های پرباران مناطق غرب کشور، کشت گندم (به عنوان گیاه پاییزه) با توجه به تعداد آبیاری و کل آب مصرفی کمتر و در عین حال بهره وری آب و بهره وری اقتصادی بیشتر بر کشت کلزا برتری دارد.

بهره وری اقتصادی آب, نیاز آبی, کلزا, گندم, بهره وری آب