مریم شیبانیان - گروه زبان و ادبیات فرانسه، دانشکده ادبیات و علوم انسانی، دانشگاه فردوسی مشهد
سید مجید صابری فتحی - گروه فیزیک و هسته پژوهشی مطالعات میان رشته اس هستی شناسانه/ دانشگاه فردوسی مشهد

در علوم مدرن در مورد فرهنگ بحث های زیادی انجام شده است اما شناخت معضل فرهنگی به دلیل ادعای خنثی بودن این علوم همواره مغفول مانده است. دراین پژوهش تعریفی برای معضل فرهنگی برمبنای این علوم ارائه می-دهیم. ازاین رو، ابتدا به تعریف مفاهیم اپیستمه و پارادایم پرداخته سپس به بیان مکانیسم تغییر اپیستمه برمبنای تغییر پارادایم اشاره خواهیم کرد. باتوجه به این مکانیسم، پارادایم های شاخص سه دوران باستان، مدرن و پسامدرن و اپیستمه های متناظر با هریک («خودمرکزی»، «توجه به دیگری» و «واقعیت مجازی») را معرفی می کنیم. همچنین، علت به وجود آمدن معضل فرهنگی، تضاد اندیشه ای است که درنتیجه التقاط میان اپیستمه با پارادایمی جدید رخ می دهد. علت این امر تغییر سریع پارادایم و کندی تغییرات اپیستمه است. همچنین در این نوشتار نشان خواهیم داد که تضاد اندیشه ای به وجود آمده ازاین طریق درنهایت فرد را به نوعی از «ازخودبیگانگی» می رساند و در اجتماع ناهنجاری و معضل فرهنگی را به وجود می آورد. بدین ترتیب، اولین گام برای مقابله با معضل فرهنگی آگاهی به وجود تضاد اندیشه ای ناشی از التقاط بین اپیستمه و پارادایم است. تبیین فلسفی معضل فرهنگی می تواند برای یافتن راهکارهای مناسب برای مبارزه با ناهنجاری های اجتماعی نقش بسزایی داشته باشد.

اپیستمه, فرهنگ, تمدن, پارادایم, معضل فرهنگی