شهرام پازوکی - استاد گروه ادیان و عرفان موسسه پژوهشی حکمت و فلسفه ایران.
عبدالحمید مرادی - دانش آموخته دکتری مطالعات تطبیقی ادیان، دانشگاه ادیان و مذاهب.

یکی از مباحث مهم در روش تفسیر، فرآیند کشف معنای متن مقدس و ابزارهای لازم برای رسیدن به معنا است که این مسئله در این مقاله در اندیشه دو تن از مفسران عارف مسلک مسیحی و مسلمان، یعنی اریگن و عبدالرزاق کاشانی، بررسی شده است. از آنجا که تفسیر اریگن و عبدالرزاق کاشانی از مقوله تفسیر باطنی بوده و معنا در تفسیر باطنی، از نوع معنای باطنی است، این پرسش مطرح است که: در اندیشه این دو مفسر، برای رسیدن به معنای نهفته در ورای معنای ظاهری عبارت های متن مقدس به چه ابزاری نیاز است و چه فرآیندی را باید طی کرد؟ از بررسی این مسئله در اندیشه اریگن و عبدالرزاق روشن می شود که مفسر برای کشف معنای باطنی نیازمند طی دو مرحله اصلی، یعنی سلوک معنوی و کسب هدایت پدیدآورنده متن مقدس در تفسیر، است که از این مراحل می توان به عامل درونی و عامل بیرونی موثر بر فرآیند کشف معنای متن مقدس یاد کرد.

اریگن, عبدالرزاق کاشانی, تفسیر باطنی, معنا, متن مقدس, سلوک معنوی