سید مجتبی آقایی - پژوهشگر ادیان و فرهنگ ایرانی.

دنیای زرتشت پژوهی، رغمارغم توصیه ای که می گویند یکی از زرتشت پژوهان معاصر، یعنی مری بویس (Mary Boyce) (۱۹۲۰-۲۰۰۶) در اواخر عمرش کرده بوده، هنوز به منابع اسلامی اعتنای کافی نکرده است و جز اندکی از آن بهره نمی برد. این غفلت در حالی واقع می شود که بخش مهمی از آثار کهن ایرانی، طی دوره انتقال از ایران ساسانی به ایران اسلامی، به زبان عربی ترجمه شده، تعریب یافته و در لابه لای انبوه منابع دوران جدید، حفظ شده است. تردیدی نیست که بهره گیری از این میراث عظیم، دامنه منابع را وسعت بخشیده و به حل بخشی از غوامض زرتشت شناسی کمک خواهد کرد. از باب نمونه، در مقاله حاضر، نشان داده ایم که حتی در کتاب آشنا و نسبتا کاوش شده الملل والنحل، اثر مشهور محمد عبدالکریم شهرستانی، می توان قطعه ای از متون اصیل زرتشتی را یافت که بسا مستقیما از پهلوی به عربی ترجمه شده باشد؛ قطعه ای که با وجود تغییر و تصحیفی که معمولا در ترجمه به زبان عربی رخ می دهد، می تواند اشاره ای ابهام آمیز در یکی از متون پهلوی راجع به اهریمن و آفریده هایش را رمزگشایی کند.

دین زرتشتی, اهریمن, خرفستران, شهرستانی, جیهانی