عنایت الله شریفی - دانشیار گروه معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی
سید روح الله حسینی کاشانی - دانشجوی دکتری مدرسی معارف اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی
سید محمود علوی - دانشیار گروه معارف اسلامی دانشگاه صدا و سیما

حق تعیین سرنوشت یکی از حقوق شهروندی است که برخی گمان می کنند این حق را کنوانسیون های حقوق بشر برای انسان به ارمغان آورده اند. با توجه به اینکه حقوق مبتنی بر آموزه های اسلامی بدون شناخت انسان بر پایه همان آموزه ها قابل درک و تحلیل نیست، می توان ادعا کرد که مکتب امامیه با توجه به ویژگی هایی که برای انسان برمی شمرد، حق تعیین سرنوشت را به رسمیت می شناسد و یکی از حقوق مسلم انسان ها می داند. تحقیق حاضر با روش توصیفی تحلیلی، آیات و روایات انسان شناسی امامیه را بررسی و تحلیل کرده و به این نتیجه رسیده است که مبانی انسان شناختی امامیه، شامل مبانی ارزشی و نگرشی، لزوم حق تعیین سرنوشت را برای انسان ها اثبات می کند. انتخابگری انسان، چنانکه امامیه طرح می کند، مبنای نگرشی انسان شناسی حق تعیین سرنوشت است. انسان ها سرنوشت خود را انتخاب می کنند و در قبال این انتخاب مسئولیت دارند. کرامت ذاتی انسان، که مبنای ارزشی انسان شناسی است، نیز حق تعیین سرنوشت را برای تک تک شهروندان، از حیث انسان بودن و فارغ از مشخصه های ظاهری و باطنی، ثابت می کند. جایگاه خلیفه اللهی انسان نیز دیگر مبنای ارزشی ثابت کننده حق تعیین سرنوشت است.

مبانی انسان شناسی, حق تعیین سرنوشت, حقوق شهروندی, امامیه