الیاس بهمقام - دانشجوی کارشناسی ارشد خاک و پی دانشکده عمران دانشگاه آزاد اسلامی واحد
محمد خیام - دانشجوی کارشناسی ارشد خاک و پی دانشکده عمران دانشگاه تبریز
عبدالرحیم جلالی - استادیار گروه زلزله دانشکده عمران دانشگاه تبریز.
محمدرضا عطرچیان - استادیار گروه خاک و پی دانشکده عمران دانشگاه آزاد اسلامی واحد زنجا

ساز ههای زیرزمینی از ساز ههای اساسی در شبکه انتقال آب سدها به شمار م یروند و با افزایش احداث سدها به تعداد این ساز هها نیز افزوده م یشود. ب هطور کلی م یتوان گفت که این ساز هها به علت مدفون بودن در خاک عملکرد لرز های بهتری را نسبت به ساز ههای سطحی از خود نشان م یدهند. طی زمین لرز ههای اخیر برخی از ساز ههای زیرزمینی از قبیل تونل انتقال آب و حمل و نقل دچار آسی بهای نسبتاً شدیدی شد هاند. به منظور درک رفتار تونل در زمان زلزله مطالعات گسترد های در زمینه حوادث رخ داده به صورت مطالعات موردی انجام گرفته است. طبق هبندی بر اساس نوع شکس تها، علل وقوع شکس تها و همچنین به منظور طراحی لرز های تون لها جهت بهبود سیستم در مواجه با چنین عواملی صورت گرفته است. اگرچه مطالعات موردی روی تون لهای آسی بدیده در اثر جاب هجایی صفحات گسل که در زیر زمین احداث شد هاند نشان م یدهد که در زلزل ههای شدید نم یتوان از بروز آسی بهای جدی به این ساز هها جلوگیری کرد ولی م یتوان با ارائه راهکارهایی این خسار تهارا به حداقل رساند. نحوه طراحی تونل که توسط گس لهای نزدیک آن قطع خواهد شد به عواملی همچون بزرگای زلزله و جاب هجایی حاصل از آن بستگی دارد. با توجه به اینکه تونل انتقال آب ساز های خطی بوده و در مسیر خود از محل سد تا محل تصفی هخانه و ساز ههای مشابه آبی عبور از گسل را تجربه خواهد کرد و شرط تامین آب در مواقع بحرانی همچون زلزله در شهر ضروری است بنابراین باید با ایجاد نقاط نرم و انعطا فپذیر در طول مسیر یا در محل برخورد این ساز هها با گس لها بتوان تغییر شک لها و شکستگ یهای احتمالی را در مناطقی متمرکز کرد تا در صورت وقوع زلزله بتوان در کمترین زمان عملیات ترمیم را انجام داد. با این روش در صورت بروز شکستگی یا جاب هجایی کم سیستم انتقال آب م یتواند با تغییر دبی به کار خود ادامه دادهو در صورت بروز جاب هجایی بیش از حد مجاز عملیات ترمیم و بازسازی با صرف زمان کمتر به اتمام رسد.

گسل،تونل، زلزله، جاب هجایی