محمد تاتار - استادیار پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله

قرار گرفتن طرح سد و نیروگاه گتوند علیا در یکی از فعا لترین زو نهای لرزه زمی نساختی کشور، ضرورت انجام مطالعات گسترده و بویژه بررسی اثر دریاچه سد بر تغییرات آهنگ لرزه خیزی منطقه را بیش از پیش آشکار می سازد. سد گتوند علیا با سطح تراز تاج بالغ بر 244 متر بالاتر از سطح دریا، عرض تاج 15 متر، طول تاج برابر با 760 متر و با دریاچ های به حجم 4/5 میلیارد متر مکعب، یکی از بزر گترین سدهای سنگریزه ای با هسته رسی کشور محسوب م یشود. جهت بررسی لرز هخیزی و لرز هزمین ساخت در گستره سد گتوند علیا، بیش از سه سال داده ثبت شده در 11 ایستگاه دو شبکه لرزه نگاری گتوند علیا و مسجد سلیمان مورد تحلیل قرار گرفتند. بررسی توزیع عمقی زمین لرزه ها در مقاطع عرضی ترسیم شده نشان م یدهند که لرزه خیزی در گستره سد و نیروگاه گتوند علیا اساساً به اعماق 8 تا 17 کیلومتر محدود م یشود که این خود بر پی سنگی بودن گسلهای اصلی گستره مورد مطالعه دلالت دارد. بررسی نقشه های لرزه خیزی در گستره سد و نیروگاه گتوند علیا به خوبی بر فعالیت بارز تمامی گسلهای شناخته شده سطحی دلالت دارد، نکته ای که کمتر انتظار آن در زون زاگرس میرود. بر پایه زمین لرز ه های محلی مکانیابی شده با دقت بالا در سطح و بر روی مقاطع لرز های، فعالیت گس لهائی چون گلستان، اندکان، توگاه، مسجد سلیمان با شیب تندی به سمت شمال شرق و ارتباط نزدیک میان ب هخط شدگی رویدادها و امتداد و نوع این گس لها کاملاً مشهود است. این در حالی است که شیب تند گسل لالی به سمت جنوب غرب واضح و محرز است. گسل لهبری با شیبی کم و لیکن کماکان به سمت شمال شرق در زیر گسلهای بزرگ زاویه چون گلستان، اندکان، توگاه و مسجد سلیمان قراریگیرد. این امر م یتواند به صورت وجود یک سطح دکولمانdecollement) فعال با شیب کم به سمت شمال شرق که با گسل های بزرگ زاویه قطع میشود، توجیح شود.

کلیدی زاگرس، لرزه خیزی، لرزه زمین ساخت، عمق کانونی، سد گتوند علیا