سپیده محمدبیگی دهقی - دانشجوی دکترای تاریخ اسلام دانشگاه شیراز
عصمت کلانتری دهقی - کارشناسی ارشد تاریخ اسلام دانشگاه الزهرا

محقق کرکی که یکی از علمای برجسته شیعه در عصر صفوی است، در دوره ای از تاریخ به ایران آمد که از رسمیت یافتن مذهب تشیع در این کشور زمان زیادی نگذشته بود و جامعه از کمبود فقهای شیعه و رساله های عملیه به شدت در تنگنا بود. بی تردید، فعالیت علمی علمای شیعه در این دوره مهم ترین عامل در رشد و گسترش تشیع بوده است. محقق کرکی ، با تالیف آثار، تربیت طلاب و تاسیس حوزه های علمیه و با احیای شعائر شیعه، نقش مهمی در ترویج شیعه در این عصر به ظهور رساند.از آغاز عصر اجتهاد تاکنون شاهد تحول و تکامل نظریه ولایت فقیه بوده ایم و عوامل متعدد سیاسی، اجتماعی و... در تحول و تکامل این نظریه دخیل بوده است. محقق کرکی در زمان خود بر نیابت عامه فقیه تاکید کرده است و بااستدلال های فقهی خود، مبانی مشروعیت سیاسی و دینی حکومت صفوی را بنیان گذاشت. در این مقاله محقق از روش توصیفی – تحلیلی برای بررسی فرضیه مطروح خود استفاده نموده است و در صدد پاسخ گویی به این پرسش است که ولایت فقیه در زمان صفویه چه جایگاهی داشته و اندیشه های سیاسی شیخ کرکی بر جایگاه ولایت فقیه در حکومت صفویه چه تاثیری گذاشته است؟ از آن جایی که وی با حل مسئله نماز جمعه در عصر غیبت در عمل برای فقیه اختیاراتی بیش از فتوا و قضاوت قائل شد به نظر می رسد از این طریق بر تقویت جایگاه سیاسی ولایت فقیه چه در زمان خود و چه بعد موثر بوده باشد و همین مسئله فرضیه کار است که در صورت اثبات پژوهش جدیدی محسوب می شود.

اندیشه فقهی, شیخ کرکی, مناسبات سیاسی, ولایت فقیه, حکومت صفوی