درک زیبایی شناسی بصری احجام و توده های ساختمانی از دیدگاه ساکنان منطقه ۲ شهر تهران

بیان مساله: دیدها و منظره های شهر تهران، در مقیاس های گوناگون، از دیدگاه زیبایی شناسی بصری، فاقد ترکیب های هماهنگ و نظام-مند هستند. فارغ از پوشش های گیاهی، عناصر مربوط به رفت و آمدها، تاسیسات و تجهیزات شهری و...، شاید سهم زیادی از این آشفتگی ها و ناهماهنگی ها در چهره شهر، مربوط به نوع طراحی و ترکیب توده و حجم های ساختمان ها باشد. سوال تحقیق: با توجه به این که چشم آموزش دیده در زمینه معماری و شهرسازی، تصوری نازیبا و ناخوشایند از ترکیب این توده های ساختمانی دارد، این پرسش مطرح می شود که طراحان و ساکنان امروز، جنبه زیبایی و مطلوبیت فرم و ظاهر ساختمان های شهر و ترکیب آن ها را چگونه می بینند؟ آنان چه معیارها و ارزش هایی در سر دارند که نمود و جلوه بیرونی آن ها، در بازخوانی توده ها، فرم های ساختمانی کنونی متجسم می شود؟ اهداف تحقیق: مقاله حاضر برای پاسخ به پرسش های فوق و به دنبال بررسی چگونگی درک زیباشناسی بصری، به کندوکاو در مسائل عینی و ذهنی گروهی از ساکنان منطقه۲ شهر تهران، می پردازد، تا از این طریق بتواند نحوه و نوع درک و تجربه آنان را نسبت به ویژگی های بصری احجام و توده های ساختمانی محیط زندگی شان دریابد؛ به عبارت دیگر هدف این مقاله، دستیابی به عوامل موثر بر درک زیباشناسانه ساکنان شهر (منطقه۲ تهران) نسبت به ساختمان های محیط زندگی خود، می باشد. روش تحقیق: این مطالعه با روش پژوهش نظریه زمینه ای انجام می گیرد. نظریه زمینه ای، بر اساس روش استقرایی پیش می رود و به-جای آزمون نظریه های موجود، پژوهش را با زمینه مطالعاتی شروع می کند. در روش زمینه ای با کشف مفاهیم و مقوله ها و ارتباط میان آن ها، مدلی زمینه ای که در این پژوهش نشان دهنده چگونگی درک و تجربه ساکنان نسبت به زیبایی شناسی بصری محیط زندگی شان هست، به دست می آید. مهم ترین یافته ها و نتیجه گیری تحقیق: در جریان تعاملات ذهنی ساکنان منطقه۲ شهر تهران و در بستر سه مقوله علی/ شرایطی ("مدیریت شهری سوداگرا"، "سرگردانی میان حفاظت تا تغییر بافت شهری"، "ناپایداری خواسته ها و شرایط ساکنان")، و در ارتباط با شش مقوله تعاملی و دو مقوله اصلی تر ("بی نظمی ها و بدترکیبی های بصری" و "کمبود فضای باز و ازدیاد تراکم ها")، و با دو مقوله پیامدی ("فراموشی زمان حال محیط زندگی" و "قطع ارتباط با محیط زندگی")، مفهوم "درک نامطلوبی بصری از شهر" به عنوان پدیده هسته این مدل، مشخص می شود. همچنین مقایسه تطبیقی میان نتایج برآمده از مطالعات میدانی و مطالعات نظری پژوهش نشان می دهد که مفاهیم مورد اشاره هر دو دسته، بسیار به هم نزدیک هستند و تقریبا یکدیگر را پوشش می دهند.

Keywords:

زیبایی شناسی بصری , زیبایی شناسی شهری , حجم و توده ساختمانی , نظریه زمینه ای , منطقه ۲ شهر تهران