نصراله جواهری - دکتری سازه های آبی
مهدی قمشی - استاد دانشکده علوم مهندسی آب – دانشگاه شهید چمران اهواز
سیدمحمود کاشفی پور - دانشیار دانشکده علوم مهندسی آب – دانشگاه شهید چمران اهواز

تعیین بار رسوبی رودخان هها یکی از مه مترین مسائلی است که در طراحی ساز ههای آبی مورد توجه قرار م یگیرد. مطالعات امکا نپذیری احداث سدها، نیروگا هها، آبگیرها، پ لها و سایر ابنیه هیدرولیکی بدون بررسی دقیق و همه جانبه بار رسوبی رودخانه امکا نپذیر نخواهد بود. تعدد روابط تجربی ارائه شده، اصلاح آ نها و ارائه ضرایب جدید واسنجی معادلات نشان م یدهد، هنوز روش تحلیلی یا تجربی مناسبی که بر اساس آن به تخمین درستی از میزان رسوبات حمل شده توسط جریان دست یافت ارائه نشده است. به همین دلیل به منظور دستیابی به تخمینی نزدیک به واقعیت از میزان رسوبات حمل شده توسط رودخان هها، از داد ههای همزمان انداز هگیری شده دبی دبی رسوب در ایستگا ههای هیدرومتری استفاده و نتایج اخذ شده با رو شهای آماری مورد تجزیه و تحلیل قرار م یگیرند. در رو شهای معمول آماری با برازش یک تابع مناسب توانی از میان داد هها رابطه بین دبی جریان و دبی رسوب محاسبه و بر این اساس مقادیر رسوبات حمل شده توسط جریان محاسبه م یشود. این رو شها توان تفکیک ویژگ یهای خاص داد ههای جم عآوری شده را نداشته و از این جهت نه تنها برآورد چندان دقیقی از میزان رسوبات حمل شده توسط جریان ارائه نم یدهند بلکه امکان بررسی تغییرات زمانی رسوبات حمل شده توسط جریان نیز در آ نها وجود ندارد.در این مقاله ضمن مقایسه نتایج برآورد بار رسوب معلق با رو شهای معمول آماری و رو شهای فازی، بیلان رسوبات معلق 10 ایستگاه هیدرومتری واقع بر روی سیستم رودخان ههای کارون و دز، که مه مترین رودخان ههای استان خوزستان هستند، مورد بررسی قرار گرفته و نتایج به دست آمده با یکدیگر مقایسه شد هاند. این بررسی نشان داد، با استفاده از رو شهای فازی امکان بررسی تغییرات زمانی میزان رسوبات حمل شده توسط جریان وجود دارد. این بررسی همچنین نشان داد، روش فازی نسبت بهرو شهای معمول آماری برآورد نسبتا دقی قتری از میزان رسوبات حمل شده ارائه نموده و با مقادیر مشاهداتی تطابق بهتریداشته است. همچنین روش فازی در کلیه موارد رسوب حمل شده را بیش از رو شهای آماری برآورد نموده است.

بار رسوب، رگرسیون آماری، روش فازی، رودخانه کارون، رودخانه دز