مصطفی بلقان آبادی - استادیار، گروه روانشناسی، واحد نیشابور، دانشگاه آزاد اسلامی، نیشابور، ایران.
خدابخش احمدی - دکترای مشاوره، استاد مرکز تحقیقات علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی بقیه االله (عج)، تهران، ایران.

زمینه و هدف: خانواده کارخانه انسان سازی است، اگر این کارخانه چارچوب و قواعد سالمی داشته باشد، انسانهای سالمی نیزپرورش خواهد داد. بهترین قواعد و چارچوب برای سلامت خانواده، توجه به اصولی است که از وحی و روایات به دست آمده باشد. از اینرو، هدف از تحقیق حاضر، تحلیل محتوای قرآن و حدیث در حوزه خانواده و ارائه مدل خانواده اسلامی ایرانی بود. روش: روش پژوهش حاضر کیفی از نوع نظریه داده بنیاد بود. به این منظور از جامعه ی مورد پژوهش؛ کتاب مقدس قرآن کریم واحادیث معتبر نقل شده از معصومین علیهم السلام که از متون کتابهای موضوعی نوشته شده در زمینه تحکیم خانواده و نرم افزارجامع الاحادیث محتوای مرتبط به حوزه خانواده بر اساس اهداف و سوالات تحقیق در حیطه روابط زوجین و خانواده، محتوای مدنظر جمع آوری شد. محتوای به دست آمده بر اساس مقوله های فرعی دسته بندی شدند. سپس این مقوله ها بر اساس مفاهیم تقسیم بندی شدند.یافته ها: نتایج به دست آمده نشان داد که مطابق مضامین قرآن و احادیث، در روابط و تعاملات خانواده چهار مولفه حائز اهمیت است. اکرام و احترام بین اعضای خانواده، تشریک مساعی، مسئولیت پذیری نقشها و انعطاف پذیری در انجام آن، حمایت کردن وحمایت شدن، و تلاش هر عضو برای ایجاد تغییر در خود و نه دیگری. در تربیت فرزند سه نکته حائز اهمیت است. تربیت فرزند بر اساس سن و مقتضای سنی او، توجه به نقش الگوها برای تربیت فرزند، و توجه به حقوق فرزندان و رعایت حقوق آنان و آموزش رعایت حقوق والدین به فرزندان. و نیز در آمیزش زوجین چارچوبی دارد که عبارتند از: زمان، مکان، و شرایط رابطه جنسی، اعمال و رفتاری که حین رابطه جنسی باید انجام شود، و حقوق جنسی و حقوق آمیزش.نتیجه گیری: طبق یافته های پژوهش، چنانچه با رویکردی اسلامی فرایند شکل گیری و پویایی خانواده ترسیم شود و چنانچه اصول اخلاقی در ابعاد اساسی ساختار خانواده براساس الگوی اسلامی برگرفته از آیات و روایات معتبر رعایت شود میتواندضامن بقا، سلامت، رشد و پویایی خانواده باشد.

الگو، ازدواج، خانواده، اسلامی، قرآن، احادیث.