فائزه لطفی الوار - دانشجوی کارشناسی ارشد موسسه آموزش عالی جهاد دانشگاهی خوزستان
حامد حیاتی - استاد یار دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز، ایران

بیان مسئله: در منابع معماری، مسجد گوهرشاد، مسجدی متمایز توصیف شده است. مسجد گوهرشاد بر اساس کارکرد عبادی که در جوار بارگاه امام رضا (علیه السلام) و ویژگیهای معمارانه ی آن، به یکی از کانونهای معنوی وگردشگری مذهبی تبدیل شده است. تمایز این مسجد از مساجد هم دوره ی خود یا مساجد با قدمت تاریخی بیشتر به همین دلیل است. طی سالهای اخیر پیرامون طراحی و معماری مسجد، رویکردهای مختلفی شکل گرفته است که از طیفی سنتی تا نوآورانه را شامل میشوند. بدیهی است که برای پاسخگویی به این مسئله و ارزیابی نتایج کالبدی حاصل از رویکردهای مذکور، یکی از شایسته ترین منابع، آموزه های دین اسلام است که مسجدسازی در بستر آن تعریف شده است و لذا برای این مهم، به بررسی آیات و روایات پرداخته شده است.هدف: هدف از این پژوهش آن است که با بررسی تحلیلی و گونه شناسی مصادیق طراحی شده (مسجد گوهرشاد)، میزان انطباق آن ها با متون دینی مرتبط را مورد بررسی قرار دهد و الگوهای نزدیکتر به این مبانی را مشخص کرده و در نهایت راهکارهایی برای طرحهای آتی ارائه نماید.روش پژوهش: روشی که برای این امر از آن بهره گیری شده است روش تحلیل مضمونی است که مبتنی بر تحلیل تفسیری محقق می باشد.نتیجه گیری: بر اساس بررسیهای صورت گرفته در مسجد گوهرشاد مشهد، توجه به آموزه ها و مفاهیم دینی در میان گونه مساجد سنتی، قوی و ملموس بوده و اکثریت آن ها دارای تطبیق و هماهنگی با مفاهیم تعالی مطرح شده دراسناد دینی است. تحلیلها نشان می دهد که در یازده مضمون نام برده شده، ویژگیهای طراحی مسجد جز در موارد مقیاس انسانی و تمرکز بر محور قبله، منطبق بر معیارهای دینی است. در مسجد گوهرشاد مشهد شاهد افزایش ظرفیت نمازگزاران به سبب طراحی خاص شبستان و محدود بودن تزیینات به کاشیکاریها هستیم.

مسجدگوهرشاد، آموزه های اسلامی، معماری، هندسه، شبستان