اکبر نجم - دانشجوی کارشناسی ارشد دانشگاه قم، استاد سطوح عالی حوزه
سیدعلیرضا طباطبایی - عضو هیئت علمی دانشگاه علوم قضایی و خدمات اداری

از دیدگاه مشهور فقیهان امامیه اکراه به قتل، مجوز قتل نیست؛اکراه شونده (مکره) مباشر و قاتل است مگر آنکه مباشر و مکره صبی یا مجنون و همانند آن باشد. نیز مشهور بین صورتی که اکراه کننده به قتل، مولی و اکراه شونده و مباشر، عبد باشد یا غیر، تفاوتی نمی انگارد. این پژوهش با روش تحلیلی-توصیفی، از یک سو، همانند دیدگاه مشهور، اکراه به قتل را رافع مسئولیت کیفری نمی داند اما از دیگر سو، با اقامه ادله فقهی، بر خلاف دیدگاه مشهور، بر این باور است، در صورتیکه مکره »مولا«و و مکره »عبد« وی باشد، مولا به عنوان قاتل قصاص و عبد محکوم به حبس ابد خواهد گردید. آنچه در این میان اهمیت مضاعفی دارد تعمیم حکم و تنقیح مناط در هر فرضیستکه مکره مقهور اکراه کننده باشد؛ مواردی چون کارآموز اتاق عمل نسبت به پزشک جراح،سلسه مراتب نظامی و غیره.

اکراه، قتل، مباشر، تنقیح مناط، قصاص، عبد، مولا