محمدرضا جلیلی قاضی زاده - استادیار دانشکده آب و محیط زیست، دانشگاه صنعت آب و برق شهید عباسپور ، ت
سمیرا فرهادی راد - شرکت توسعه منابع آب و نیروی ایران، تهران.
سیدمحمود برقعی - کارشناس ارشد مهندسی عمران

سرریز جانبی یک سازه هیدرولیکی است که به منظور تنظیم جریان مورد استفاده قرار میگیرد. جریان بر روی سرریزهای جانبی در کانالها، از نوع جریان متغیر مکانی با دبی کاهنده است. تاکنون تحقیقات متعددی در زمینه سرریزهای جانبی انجام و روابط مختلفی برای تعیین ضریب دبی آنها ارائه شده است. تقریبا تمام روابط ارائه شده بر اساس تابعی از مشخصات هیدرولیکی و هندسی بالادست سرریز بود هاند. برای تحلیل و ترسیم پروفیل جریان در امتداد سرریز جانبی، در مواردی لازم است محاسبات از پایین دست سرریز به سمت بالادست انجام شود. در این شرایط ضروری است که ضریب دبی سرریز بر حسب تابعی از مشخصههای پایین دست جریان بیان شود. در مقاله حاضر، با استفاده از نتایج بیش از 200 آزمایش، رابطه جدیدی برای تعیین ضریب دبی سرریزهای جانبی لبه تیز مستطیلی بر اساس عدد فرود پایین دست ارائه شده است. مقایسه نتایج حاصل از رابطه ارائه شده و دادههای آزمایشگاهی نشان میدهد که با استفاده از این رابطه میتوان دبی انشعابی روی سرریز را با دقت خوبی برآورد کرد.

جریان متغیر مکانی، سرریز جانبی، ضریب دبی، جریان زیر بحرانی، عدد فرود