جعفر آقازاده - دانشیار گروه تاریخ، دانشکده علوم اجتماعی، دانشگاه محقق اردبیلی، اردبیل، ایران

با سقوط اصفهان و حمله های عثمانی به ایران، ناحیه ماکو، به مرکزیت قلعه ماکو، به علت قرارگرفتن در خط مرزی ایران با عثمانی از نخستین مناطقی بود که به تصرف ترک ها درآمد. با قدرت یابی نادر و حمله های او به متصرفات عثمانی در ایران، ناحیه ماکو مانند بقیه مناطق جنوب رود ارس، در سال ۱۱۴۳ق/۱۷۳۰م، به تصرف او درآمد.  مسئله این است: در میانه منازعات ایران و عثمانی در این دوره، ناحیه ماکو چه جایگاهی داشت؟ یافته ها نشان می دهد حوادث ناحیه ماکو در این دوره، به نحو بارزی از کشمکش های ایران و عثمانی تاثیر می پذیرفت. ناحیه ماکو در نقطه سرحدی ایران و عثمانی واقع شده بود؛ بنابراین با حمله های عثمانی به ایران، این ناحیه به یکی از معابر مهم ورود عثمانی ها به خاک ایران تبدیل شد و به حیات اقتصادی و اجتماعی آن آسیب جدی وارد شد. در نبردهای طولانی مدت نادر با عثمانی، این ناحیه وضعیت شکننده ای داشت و حاکمیت آن میان دو طرف دست به دست می شد. نادر با واگذاری حکومت این ناحیه به طایفه بیات، موقعیت خود را در این نقطه مرزی تثبیت کرد و این ناحیه باوجود وقفه هایی کوتاه مدت، در حاکمیت ایران باقی ماند.

قلعه ماکو, سقوط اصفهان, حکومت عثمانی, نادرشاه, جنگهای ایران و عثمانی