سعید دوازده امامی - دانشیار پژوهش، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی اصفهان
سهیلا دخانی - کارشناس ارشد دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد خوراسگان اصفهان
فروغ مرتضایی نژاد - استادیار دانشکده کشاورزی، دانشگاه آزاد خوراسگان اصفهان
مرضیه اله دادی - دکتری، گروه اکوفیزیولوژی گیاهی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

زنیان (Carum copticum L. C.B. Clarke) گیاهی یکساله از خانواده Apiaceae است که مصارف دارویی، بهداشتی و صنعتی دارد. به منظور بررسی تاثیر شوری آب آبیاری و تاریخ کشت بر برخی ویژگی­های این گیاه، آزمایشی به صورت طرح کرت­های خرد شده بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در اصفهان به اجرا در آمد. کرت اصلی شامل دو تاریخ کاشت ۲۳ اسفند ماه (کاشت بهاره) و ۲۱ خرداد ماه (کاشت تابستانه) و کرت فرعی شامل سطوح مختلف آب شور (۳/۰(شاهد)، سه، شش و نه دسی زیمنس بر متر) بودند. نتایج نشان داد که بیشترین ارتفاع گیاه (۲/۹۳ سانتی­متر) و عملکرد زیستی (۷/۱۳۶۷ گرم در متر مربع) در سطح شوری شاهد و در فصل تابستان به دست آمد و حداکثر عملکرد بذر (۲۳۰ گرم در متر مربع) به سطح شوری شاهد در فصل بهار اختصاص داشت. افزایش سطوح شوری، سبب کاهش ارتفاع گیاه، عملکرد زیستی و عملکرد بذر در واحد سطح شد. اثر متقابل شوری و فصل کشت بر صفات درصد اسانس و عملکرد اسانس اندام هوایی در واحد سطح معنی­دار نبود. تعداد ترکیبات شناسایی شده در اسانس اندام هوایی در کشت بهاره و تابستانه، به ترتیب ۱۵ و ۱۱ ترکیب بود. اثر شوری بر درصد اسانس بذر معنی دار نبود، اما بر عملکرد اسانس در واحد سطح معنی دار بود. تغییرات کیفیت اسانس در تیمارهای مختلف شوری از الگوی مشخصی پیروی نمی کرد. در مجموع و بر اساس نتایج، در شرایط مشابه این آزمایش، کشت بهاره زنیان نسبت به کشت تابستانه برتری دارد.

ترکیبات اسانس, شوری آب, عملکرد زیستی, فصل کشت