مرتضی زارع برمی - استادیار گروه مترجمی زبان عربی، دانشگاه دامغان
سیده لیلا فاضلی - دانش آموخته کارشناسی ارشد مترجمی زبان عربی دانشگاه دامغان

مونا بیکر در کتاب In Other Words (۱۹۹۲) از چهار راهکار برای ترجمه اصطلاحات نام برد: استفاده از اصطلاحی با معنا و صورت مشابه، به کار بردن اصطلاحی با معنای مشابه ولی صورت متفاوت، دگرگویی، و ترجمه با حذف کردن اصطلاح. وی در ویراست دوم این کتاب (۲۰۱۱) سه راهکار قرض گرفتن اصطلاح زبان مبدا، ترجمه از طریق حذف بازی با اصطلاح، و جبران را بر راهکارهای قبلی افزود. ما از راهکارهای فوق، در این مقاله با عنوان «گروه الف» نام بردیم. در گام دوم، راهکارهای خودمان را با عنوان «گروه ب» ارائه دادیم: معادل یابی قوی با احتمال معادل یابی های متوسط و ضعیف، معادل یابی متوسط با احتمال معادل یابی ضعیف، معادل یابی ضعیف با امکان قرض گرفتن، و ترجمه اصطلاح منحصربه فرد با قرض گرفتن یا دگرگویی. در گام سوم، ضرب المثل های عربی خوزستان را به عنوان مواد اصلی پژوهش، با کمک راهکارهای «گروه الف» و «گروه ب» ترجمه کردیم تا به یک سوال پاسخ بدهیم: ترجمه اصطلاحات در عمل چگونه انجام می شود؟ این پژوهش با رویکردهای تبیینی، تحلیلی و استنباطی به سرانجام رسیده است. نتایج پژوهش نشان داد که «گروه ب» از «گروه الف» در سامان دادن به ترجمه اصطلاحات توفیق بیشتری دارد، زیرا بر اساس راهکارهای «گروه ب» اگر مترجم بتواند در ترجمه ضرب المثل ها به شیوه صعودی از تشخیص موارد کلمه ای آغاز کند تا به تشخیص معانی آن ها در اصطلاح برسد و پس از آن بافت موقعیتی و بافت فرهنگی ای را بازسازی کند که این معانی و عبارت پردازی ها را فعال کرده اند، آن وقت می تواند ضرب المثل ها را با صحت بالا ترجمه کند.

خوزستان, فرهنگ عامه, ترجمه, اصطلاح, ضرب المثل