محمد اکبریان - گروه جغرافیا، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه هرمزگان، ایران
سیدحسن کابلی - گروه آموزشی مدیریت مناطق خشک و بیابانی، دانشکده کویرشناسی، دانشگاه سمنان، ایران

به نظر می رسد حداقل بخشی از رویشگاه جنگلی خلیج فارس ت عمانی استان هرمزگان بر روی بسترهای متروک رودخانه ها استقرار یافته باشند. این تحقیق اثرات فرایندهای رودخانه ای و حرکات قائم سواحل دریای عمان را بر ایجاد محیط ژئومورفولوژیک مناسب استقرار جنگل های خلیج وعمانی بررسی می نماید. داده های تحقیق شامل توزیع فضائی فرم های ژئومورفولوژیک، دینامیک رودخانه ها و گستره جنگل های خلیج فارس - عمانی است. نقشه های توپوگرافی، ابزار های کار میدانی و نرم افزارهتای رایانه ای نظیر Arc GIS و Google Earth ابزار تحقیق بودند. در ابتدا، نسبت به مطالعه مورفودینامیک رودخانه ها اقدام شد. فرم های ژئومورفولوژی با تفسیر تصاویر ماهواره ای، نرم افزار Google Earth و بازدیدهای مکرر میدانی تفکیک شده، تغییرات مورفودینامیکی رودها متاثر از برافراشتگی ساحل و با رجوع به سوابق مطالعاتی، بررسی شد. نقشه محدوده جنگل های خلیج و عمانی نیز با تفسیر چشمی تصاویر ماهواره ای و بازدیدهای میدانی تهیه شد. سپس با تلفیق و تحلیل نتایج، نقش تکتونیک و دینامیک رودخانه ها بر استقرار و گسترش جنگل های خلیج فارس -عمانی بر دلتا های جگین، گابریک و سدیچ، مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان می دهد گستره جنگل هایخلیج وعمانی منطبق با گستره بسترهای متروک رودخانه ای است. با توجه به اینکه ضرایب سینوسته رودخانه های بخش های غربی بیشتر از بخش شرقی جلگه است، وسعت بسترهای متروک صرفا مرتبط با سینوسیته رودها نیست. به نظر می آید عواملی غیر از ویژگی های رسوب شناسی و شیب جلگه در تغییر مسیر رودخانه ها دخیل بوده و سطوح وسیع بسترهای متروک را بر دلتاهایرودخانه های شرقی (سدیچ، جگین و کابریک) به وجود آورده اند. از جمله این عوامل می توان به تکتونیک و تفاوت برافراشتگی ساحل در اثر حرکت صفحه عمان به زیر صفحه مکران اشاره کرد. به دلیل تفاوت در میزان برافراشتگی ساحل، رودخانه های شرقی با رسیدن به آستانه مشخصی از سینوسیته که کمتر از ضریب سینوسیته رودخانه های غربی است، در بالادست جلگه تغییر مسیر داده وبسترهای متروک وسیعی را به جا گذاشته اند که به مرور زمان شرایط ایجاد و گسترش جنگل های خلیج فارس - عمانی را فراهم کرده است.

مکران غربی، اکوژئومورفولوژی، برافراشتگی ساحلی