پریسا گل محمدی - کارشناسی ارشد ارتباط تصویری موسسه آموزش عالی پارس، تهران، ایران

سنگ نگاره های دوران باستان آثار هنری برجسته ای هستند که با مهارت و هنرمندی ساخته شده اند و با توجه به ماندگاری شان در طول سالیان دراز منابع مهمی در جهت شناخت جایگاه انسان به شمار می روند. در این نقشمایه ها نخستین گرایشات تصویری بشر که زمینه ساز هنر عامیانه شده است به چشم می خورد. صخره نگاری ها از مستمرترین آثار هنری فرهنگهای مختلف و جزو نمودهای بارز هنر و فرهنگ عامیانه هر دوره محسوب می شود. این پژوهش که به روش توصیفی- تحلیلی انجام شده است، با بررسی شماری از صخره نگاری های موجود در مناطق تیمره و گلپایگان که به دوره پیش از اسلام باز می گردد، به بازشناسی نقش انسان و دیگر نقوش به کار رفته در این آثار می پردازد. سنگ نگاره های تیمره و گلپایگان نشان از تاریخ و هنر کهن این منطقه دارد و سیر زندگی انسان طی هزاره ها را به زبان هنر عامیانه روایت می کند. بررسی این سنگ نگارها که از بزرگترین مجموعه نویافته سنگ نگاره های حکاکی شده است، زندگی اقوام ایرانی در حدود هفت هزار سال پیش را در مناطق کوهستانی و دردهای فراوان منطقه گلپایگان روایت می کند. بررسی های این پژوهش درباره نقوش صخره نگاری تیمره که مبتنی بر جنبه های تاریخی آن است کمک بسیاری به شناخت قدرت، اعتقادات، نوع زندگی، معاش و همچنین، ابزار آلات مورد استفاده در این مناطق در ادوار تاریخی کهن می کند. نقش مایه های به دست آمده در صخره نگاری های تیمره و گلپایگان که امروزه از آنها به عنوان اسناد مهم تاریخی یاد می شود، رویکرد عامیانه ی هنرهای تجسمی در ایران و جایگاه تصویر را در شکل دادن به روایت های عامیانه در فرهنگ و هنر ایران نشان می دهد. بازشناسی هویت تاریخی انسان ایرانی از طریق دستاوردها و دست ساخته هایش مشخص می سازد هنر عامه نقشی بیش از سرگرمی یا تزیین داشته و به عنوان عاملی برای روایت، ثبت احوال و ایجاد ارتباطات انسانی و دستیابی به زبانی مشترک محسوب می شده است.

سنگ نگاره، صخره نگاری تیمره، صخره نگاری گلپایگان، هنر عامیانه، دیوارنگاری