ویدا ساروی - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد بابل، دانشگاه آزاد اسلامی، بابل، ایران.

تشبیه یکی از عناصر صور خیال در ادبیات هر ملتی است که بسیاری از عناصر دیگر از آن مایه می گیرند. تشبیه به اقسام مختلف در کلام مطرح می شود و از جهات گوناگون قابل بررسی است. ادب عامه، علمی برای شناخت آداب و رسوم و عقاید مردم است که افسانه ها، باور داشتها، داستان ها و ترانه ها را شامل می شود. ترانه های عامه به دلیل پاسداری از هویت فرهنگی- ملی و انتقال احساسات و عقاید گذشتگان، بخش مهمی از ادبیات شفاهی ما را تشکیل می دهند. در میان قالبهای شعری، دوبیتی، صمیمی ترین و نزدیک ترین قالبی است که هم سراینده و هم مخاطب به آسانی با آن ارتباط برقرار می کند. در این پژوهش، با تکیه بر روش توصیفی- تحلیلی میزان بکارگیری انواع تشبیه در دوبیتی های ادب عامه مازندران مورد بررسی قرار گرفته است. در ۵۰ دوبیتی مازندرانی ۱۶نوع تشبیه مورد بررسی قرار گرفت. شاعران طبیعت گرای مازندران، تشبیه هاتشان ساده و قابل درک هستند. اکثر تشبیهات با متن و محتوای دو بیتی ارتباط تنگاتنگ دارند. در ۱۹۸ تشبیه یافت شده، مشبه و مشبه به ها از نوع حسی و از حوزه محسوسات هستند. تشبیهات مجمل، موکد و مفرد، بسامد بالایی دارند.

ادب عامه، مازندران، دوبیتی، تشبیه.