مریم نعمت طاوسی - دانشیار پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری

سایه قهرمانان و پهلوان مرد حماسه ملی ایران بر سر شخصیتهای زن چنان پررنگ است که تقریبا در هیچ قصه این اثر، زنان در کانون ماجراها قرار ندارند، گرچه همواره موجب تاثیراتی چشمگیر بر موقعیت طرح شده در قصه میشوند. از جمله این شخصیتها دو خواهر اسرار آمیز شهرناز و ارنوازند که به قطعیت نمی توان درباره تبار آنان اعلام نظر کرد. با این وجود واکاوی رویدادهای زندگی این بانوان می توان نوری بر پیشینه پر رمز و راز اینان بیاندازد. شواهد نشان میدهد که ارتباطی میان این دو بانو و مادر بزرگ ایزدبانوی مادر مشاهده کرد که سرچشمه کهن ترین و بنیادی ترین کیش پیشا تاریخی است. این ایزدبانوان با ارزش هایی چون زیبایی، عشق، آمیزش و باروری از یک سو، جنگ و مرگ از سوی دیگر همبسته اند مانند اینانا- ایشتر، آفرودیت و حتی آناهیتا. به نظر می آید که خاطره ایزدبانوی مادر که دو چهره ویرانگر /آفریبنده داشت، هیچ گاه از حافظه بشر زدوده نشده است و هم چنان رد او را در روایات گوناگون از جمله حماسه ملی ایران می توان بازجست. بر پایه نقاط عطف زندگی و کارویژه این دوبانو می توان چنین نتیجه گرفت که آن دو در واقع تجلی ایزدبانوی مادرلند که در پیوند با قهرمان رهایی بخش خود دو وجه متضاد این ایزدبانو را یعنی زایش و ویرانی، نمایندگی می کنند.

شهرناز و ارنواز، ایزدبانوی بزرگ، همزاد جم، کیش کهن پیشا تاریخی