فاطمه شیرازی - عضو هیات علمی گروه صنایع دستی دانشکده هنر و معماری دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران.

لیلی و مجنون یکی از مشهورترین داستان های عاشقانه است که نظامی به زیبایی آن را به محبوب ترین داستان ادب فارسی مبدل کرده است. همچنین منظومه لیلی و مجنون ، به دلیل محبوبیت در بین عامه مردم همواره مورد توجه نگارگران اعصار مختلف، قرار گرفته و به دفعات مصور شده است. از جمله خمسه های معروف نگارگری ایران می توان به خمسه مکتب هرات ( ۹۰۰ ه ق) اشاره کرد که به سفارش امیر علی برلاس از امیران هنر پرور دربار سلطان حسین بایقرا مصور شده است. منظومه لیلی و مجنون این خمسه، به دلیل داشتن نگاره هایی منسوب به بهزاد، نگارگر معروف این عصر، از ارزش هنری والایی برخوردار است. در این مقاله سعی بر آن است تا تصاویر منظومه لیلی و مجنون خمسه هرات، از منظر چگونگی برگرفتگی های نگاره های آن، از متن ادبی و فرهنگ عامه، مورد بررسی قرار گیرد. این مقاله به روشی توصیفی- تحلیلی انجام می پذیرد و می کوشد تا به این پرسش ها پاسخ گوید: نگارگر در بازنمایی تصاویر، از نظر کمی به چه میزان وابسته به متن ادبی و فرهنگ عامه است ؟ آیا فرهنگ عامه و همچنین ادبیات و شیوه بیان نظامی در مصور سازی تصاویر خمسه هرات موثر بوده است ؟ نتایج حاصله گویای این امر است که: تصاویر این منظومه بیشتر گویای شرایط فرهنگی و اجتماعی عصر تیموری است و همچون آلبومی زندگی روزمره مردم عامه عصر نگارگر را به تصویر می کشد. از نظر ادبی نیز نگارگر تلاش می کند شاکله اصلی داستان را به تصویر بکشد و به جزییات، زیبایی ها وظرافت های بیان شده در شعر نظامی توجه چندانی ندارد و توصیفات متن ادبی در حاشیه قرار می گیرد

خمسه، نظامی، لیلی و مجنون ، هرات، فرهنگ عامه، نگاره