محمدرضا مددی - دانشجوی کارشناسی ارشد ساز ههای آبی، دانشگاه تبریز، تبریز
علی حسین زاده دلیر - عضو هیئت علمی گروه مهندسی آب، دانشگاه تبریز، تبریز.
داود فرسادی زاده - عضو هیئت علمی گروه مهندسی آب، دانشگاه تبریز، تبریز.
هادی ارونقی - عضو هیئت علمی گروه مهندسی آب، دانشگاه تبریز، تبریز.

در این تحقیق با استفاده از مدل آزمایشگاهی هیدرولیک جریان روی سدهای با مقطع طولی ذوزنقهای مورد بررسی قرار گرفت. پروفیل توزیع فشار و سرعت و نیز پروفیل سطح جریان عبوری از روی این سدها محاسبه شد. موقعیت عمق بحرانی تشکیل شده بر روی تاج سد به ازای دبیهای مختلف عبوری از روی آن مورد مطالعه قرار گرفت. همچنین تأثیر طول تاج سد بر روی ضریب تخلیه و مشخص ههای جریان بررسی شد. تجزیه و تحلیل نتایج آزمایشگاهی نشان داد که وقتی که بار آب در بالادست سد از مقدارمشخصی کمتر شد، در ناحیهای بر روی تاج سد افزایش ناگهانی در سطح آب به شکل یک موج کوچک مشاهده شد. با افزایش طول تاج سد پروفیل سطح آب عبوری از روی آن به شکل کاملاً منظم و موازی در آمد. در ابتدای لبه بالادست تاج، کاهش فشار مشاهده شد که تحت تأثیر افت سطح جریان( کاهش عمق جریان زیربحرانی در اثر برخورد با مانع) و جداشدگی جریان در این ناحیه بود. در ابتدای تاج سرعت جریان در نزدیکی سطح تاج ماکزیمم و با دور شدن ازسطح مقدار آن کاهش یافت. در مقطع وسط تاج سد با فاصله گرفتن از تاج ابتدا بر مقدار سرعت جریان افزوده شد و بعد از این که به مقدار ماکزیمم خود رسید، سرعت به تدریج کاهش یافته و در نزدیکیهای سطح آب به کمترین مقدار خود رسید. در مقطع انتهایی تاج به دلیل انحنای سطح جریان، سرعت جریان در سطح کمترین مقدار را دارا بوده و با فاصله گرفتن ازسطح تاج سرعت کاهش یافت . طول تاج سد، تأثیر چندانی بر روی ضریب تخلیه سد ندارد.

سد با مقطع طولی ذوزنقهای، مشخص ههای جریان، عمق بحرانی، طول تاج، ضریب تخلیه