کیان دهقان - دکتری معماری، دانشکده معاری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران
حمیدرضا انصاری - استادیار دانشکده معماری، پردیس هنرهای زیبا، دانشگاه تهران

سبک زندگی ایرانی و مظهر آن معماری ایرانی طی هزاران سال تکامل یافته ولی از اواخر دوره قاجار به طور بنیادین دگرگون می شود. گرچه عوامل متعددی در این دگرگونی نقش داشتند اما بی شک یکی از مهم ترین عوامل فعالیت شرکت بی پی (مرئی ترین جلوه حضور امپراتوری بریتانیا در ایران) در مناطق نفت خیز جنوب بود. بی پی با مشاوره شرکت های معماری بریتانیایی مانند ویلسون ماسون، که پیش تر سابقه فعالیت در شهرهای استعماری همچون دهلی نو را داشتند، شرکت  شهرهایی شبه استعماری در ایران پدید آورد که هیچ ارتباطی با بافت فرهنگی خود نداشتند. همچنین، این اولین تجربه معماری کوی های مسکونی مدرن و زندگی شهری با الگوی غربی در ایران بود. در این پژوهش، با بهره گیری از راهبرد تفسیری  تاریخی و به شیوه پژوهش اسنادی، نقش صنعت نفت و در راس آن کمپانی بی پی، به منظور پاسخ به چیستی و چگونگی دگرگونی معماری و سبک زندگی ایرانی، مطالعه می شود. در این تحقیق مشخص می شود که فعالیت کمپانی بی پی در سه پرده، زمینه ساز دگرگونی، ابتدا در شهرهای نفت خیز و سپس پایتخت و دیگر شهرها می شود. در پرده اول با تبعیض شدید در امکانات رفاهی کارکنان اروپایی و ایرانی، که نوعی تمنای تغییر در میان ایرانی ها ایجاد می کند. در پرده دوم، از ۱۳۰۳ش کمپانی اقدام به مدرنیزاسیون گسترده شهرهای نفتی می کند. در پرده سوم، معماری و شیوه زندگی مدرن در شهرهایی همچون آبادان و مسجدسلیمان در دیگر شهرها تقلید می شود؛ تقلیدی که ناشی از تبلیغات فراوان است.

دگرگونی معماری, سبک زندگی, کمپانی بیپی, شهرهای نفتی, مدرنیزاسیون