عیسی اسفنجاری کناری - استادیار دانشکده حفاظت و مرمت، دانشگاه هنر اصفهان
نسرین پورعیدی وند - پژوهشگر دکتری مرمت و احیای ابنیه و بافتهای تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان
احسان ستوده - کارشناس ارشد مرمت و احیای ابنیه و بافتهای تاریخی، دانشگاه هنر اصفهان

تغییر و دگرگونی سنت دیرپای تاریخ معماری و شهرسازی است، تاجایی که در بناهای عمومی حکومتی و به ویژه در دو قرن اخیر این تغییرات شتاب و شدت بیشتری داشته است. عمارت دیوان خانه کریم خانی شیراز ازجمله این بناهاست که در پی تغییرات در شیوه زندگی و مدیریت دو قرن اخیر دچار تحولات مستمری در کالبد، کارکرد، و معنا شده است. در این پژوهش، با استفاده از روش تفسیری تاریخی و تحلیلی و گردآوری اطلاعات از طریق مطالعات عمیق میدانی و کتابخانه ای، به بررسی تغییرات کارکردی و کالبدی و علل آن ها طی دو قرن اخیر در جبهه جنوبی عمارت یادشده و بافت اطراف آن پرداخته می شود. این بنا در ابتدا به منظور دیوان خانه و عنصری مهم در زنجیره فضایی مجموعه کریم خان زند ساخته و پرداخته می شود، دیری نمی پاید که در دوران قاجاریه به تلگراف خانه تغییر کارکرد می دهد، سپس در دوره پهلوی به دنبال دگرگونی گسترده در سازمان فضایی شهر، بخش جنوبی عمارت دیوان خانه تغییر کالبد و ماهیت می یابد و به اداره پست، تلگراف و تلفن تبدیل می شود، بعد از انقلاب اسلامی در سال ۱۳۸۲ اداره پست دوره پهلوی به کلی تخریب و برچیده می شود و بازسازی تاریخی مجموعه زندی و احیای گذشته آن در دستور کار اداره میراث فرهنگی قرار می گیرد؛ که این امر تا کنون محقق نشده و به صورت ویرانه در قلب شهر باقی مانده است.

کریمخان زند, عمارت دیوان خانه کریمخانی, تلگراف خانه, تغییر و دگرگونی, بازسازی