زهرا کمالی نسب - دانشجوی دکترا، گروه روانشناسی سلامت، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاداسلامی، تهران، ایران
شکوه السادات بنی جمالی - دانشیار، گروه روانشناسی، دانشگاه الزهرا، تهران، ایران
شیرین کوشکی - دانشیار، گروه روانشناسی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران
محمد اورکی - دانشیار، گروه روانشناسی، دانشگاه پیام نور، تهران، ایران

هدف از پژوهش حاضر مقایسه اثربخشی درمان مبتنی بر ذهن آگاهی و شناختی-رفتاری بر اجتناب تجربی زنان مبتلا به بی خوابی بود. این پژوهش شبه آزمایشی از نوع پیش آزمون- پس آزمون با گروه کنترل و پیگیری سه ماهه بود. جامعه آماری پژوهش زنان با اختلال بی خوابی بودند که از طریق فراخوان، در سال ۱۳۹۹ به مرکز مشاوره دانشگاه علمی کاربردی فرهنگ و هنر مراجعه کرده بودند، از میان آن ها تعداد ۶۳ نفر به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و به روش تصادفی در سه گروه (۲۱نفره) جای داده شدند. هر دو گروه آزمایش به طور جداگانه طی ۸ جلسه، هفته ای یک جلسه ۴۵  تا ۶۰ دقیقه ای به صورت انفرادی، تحت درمان قرار گرفتند. پرسشنامه اجتناب تجربی چندبعدی پیش ازآغاز درمان و پایان جلسات درمان و ۳ ماه بعد به صورت انفرادی اجرا شد. داده ها با تحلیل واریانس با اندازه گیری مکرر تجزیه و تحلیل شد. نتایج نشان داد هر دو درمان بر کاهش اجتناب تجربی زنان مبتلا به اختلال بی خوابی تاثیر داشت و هر دو به یک اندازه در پیگیری موثر بودند، اما ذهن آگاهی موثرتر بود و همچنین جنبه پیشگیری از عود را داشت. بنابراین می توان از این دو روش درمان در جهت کاهش اجتناب تجربی استفاده کرد.

اجتناب تجربی, بی خوابی, درمان شناختی-رفتاری, درمان مبتنی بر ذهن آگاهی