شاهرخ پوربیرانوند - پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله
محمد تاتار - معاون پژوهشی/پژوهشگاه بین المللی زلزله شناسی و مهندسی زلزله

البرز به عنوان یکی از ایالت های لرزه زمین ساختی مهم در ایران به دلیل استقرار کلان شهر تهران در بخش های جنوبی آن از نظر سوانح طبیعی، به خصوص زمین لرزه، دارای خطرپذیری بالایی است. اهمیت این ناحیه همچنین باعث توسعه شبکه ای نسبتا متراکم از ایستگاههای GPS در اطراف آن شده است. در این مطالعه از داده های سازوکار کانونی زمین لرزه ها که از منابع مختلف به دست آمده اند، برای وارون سازی تانسور تنش در البرز مرکزی استفاده شده است. از سوی دیگر در این مطالعه درون یابی بردارهای سرعت GPS بر روی یک شبکه مستطیل شکل و مشتق گیری در مرکز هر سلول برای مطالعه آهنگ کرنش در این ناحیه مورد استفاده قرار گرفت. نتایج این مطالعات نشان از تغییرات مکانی در محورهای اصلی تنش و آهنگ کرنش در قسمتهای مختلف البرز مرکزی داشت که بیانگر پیچیدگی های ژئودینامیکی منطقه مورد مطالعه است. در نهایت اختلاف زاویه ای بین راستاهای تنش بیشینه افقی و راستای فشارشی محورهای آهنگ کرنش در محل خوشه های زمین لرزه ها محاسبه شد. این مطالعه نشان داد که میزان افراز دگرشکلی در قسمتهای میانی البرز مرکزی، جایی که حرکات راستالغز بر روی گسلهای مشا و فیروزکوه مشاهده می شود، سهم بیشتری در فرایندهای جاری دگرشکلی البرز مرکزی بر عهده دارد. در عوض در شمال رشته کوه، جایی که حرکتهای عمدتا شیب لغز بر روی راندگی خزر و گسل شمال البرز اتفاق می افتد، افراز دگرشکلی نقش کمرنگ تری را ایفا می کند.

افراز دگرشکلی, البرز مرکزی, آهنگ کرنش, تنش, وارون سازی سازوکار کانونی زمین لرزه ها