سیدابراهیم حسینی نسب - عضو هیات علمی دانشگاه تربیت مدرس علوم اقتصادی
سمیرا متقی - کارشناس ارشد دانشگاه تربیت مدرس علوم اقتصادی
افشین متقی - دانشجوی دکتری دانشگاه تهران جغرافیای سیاسی
یحیی فتحی - عضو هیات علمی موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی

در همان حالی که GATT و WTO مشوق آزادی تجاری بودند، تعداد موافقت نامه های منطقه ای نیز رو به افزایش بوده است. هدف از تشکیل این همگرایی های منطقه ای، کاهش موانع تجاری (اعم از تعرفه ای و غیرتعرفه ای) در راستای افزایش رفاه اقتصادی کشورهای عضو می باشد. اما در این راستا سوالاتی در باب ایجاد و انحراف تجارت در موافقت نامه های منطقه ای مطرح است مبنی بر این که آیا، شکل گیری این اتحادیه ها بالاخص در مناطق در حال توسعه در راستای هدف افزایش تجارت بین کشورهای عضو آنها بوده است و همچنین آیا افزایش تجارت بین اعضا باعث افزایش تجارت با کشورهای غیرعضو آن منطقه می شود یا خیر؟ چنانچه موافقت نامه تجاری باعث افزایش تجارت بین کشورهای عضو شود، پدیده "ایجاد تجارت" اتفاق می افتد و چنانچه افزایش تجارت به هزینه کاهش آن برای کشورهای غیرعضو باشد پدیده" انحراف تجارت" روی می دهد. ایجاد تجارت بربهبود رفاه و انحراف تجارت برکاهش رفاه اقتصادی مردم در کشورهای عضو بلوک دلالت دارد. در این مقاله برای بررسی ایجاد و انحراف تجارت در سه موافقت نامه  تجاری اکو، آ سه آن و جی سی سی،  از یک مدل جاذبه تعمیم یافته استفاده شده است. حوزه بررسی در این تحقیق شامل ۲۶ کشور عضو این سه سازمان می باشد و دوره زمانی ۲۰۰۶- ۲۰۰۲ را در بر می گیرد. نتایج تحقیق نشان می دهد که در این دوره زمانی هر سه سازمان منتخب منطقه آسیا، با انحراف تجاری روبرو بوده اند، به عبارت دیگر افزایش تجارت میان کشورهای این موافقت نامه ها باعث کاهش تجارت با سایر کشورهای غیر عضو این موافقت نامه های تجاری شده است.

ایجاد وانحراف تجارت / ترتیبات تجاری منطقه ای / مدل جاذبه / رفاه اقتصادی