بابک سلیمی - کاشناس ارشد حقوق اقتصادی، دانشگاه علامه طباطبایی، تهران، ایران

گمرک و فعالیتهای گمرکی بخش اساسی تجارت هر کشوری را تشکیل می دهد که نهادها و اشخاص بی شماری را به عنوان فعالان امور گمرکی درگیر خود کرده است. کارگزاران گمرکی بخشی از فعالان امور گمرکی، که برای انجام ترخیص کالا و تشریفات گمرکی با صاحبان کالاها در ارتباط هستند. این موضوع موجب شده تا در قوانین گمرکی مقررات ویژه ای راجع به کارگزاران گمرک در نظر گرفته شود. با توجه به سهم این اشخاص در تسهیل امور تجاری و گمرکی، بررسی ماهیت و جایگاه قانونی کارگزاری گمرکی در حقوق ایران موضوع پایان نامه حاضر قرار گرفته است تا با روش توصیفی - تحلیلی و به شیوه کتابخانه ای و تحلیل محتوایی منابع به تبیین موضوع بپردازیم. حاصل مطالعات پایان نامه حاضر مبین آن است که با توجه به قانون امور گمرکی جدید و آیین نامه مربوطه، به لحاظ ماهوی، کارگزار گمرک وکیل و قرارداد کارگزاری گمرکی نوعی نمایندگی است که با وجود جهات اشتراک، متمایز از حق العملکاری مقرر در قانون تجارت و سایر اقسام نمایندگی های تجاری است و مقررات مربوط به عقد وکالت بر آن حمل می شود و در مرحله انعقاد قرارداد، تابع قواعد عمومی قراردادها و شرایط اساسی صحت معاملات است. رضایی، عهدی، معوض و جایز بودن از اوصاف قرارداد کارگزاری گمرکی است که به موجب آن، کارگزار گمرک براساس مسئولیت ها و اختیارات اعطایی از سوی صاحب کالا و قانونگذار، موظف است اقداماتی را قبل و بعد از مراجعه به گمرک جهت ترخیص کالا انجام دهد و قبل و بعد از ترخیص کالا نیز، وظایفی بر عهده دارد. ضرورت حفظ اسرار، امانت داری و رعایت مصلحت طرف قرارداد از سوی کارگزار گمرکی و احراز شرایط عمومی جهت شرکت در آزمون گمرک برای اخذ پروانه کارگزاری گمرکی و رعایت ضوابط قانونی مربوطه، اهمیت جایگاه قانونی کارگزاری گمرکی را نشان می دهد.

کارگزار گمرکی، نمایندگی قراردادی، گمرک، تشریفات گمرکی