حسین مهدی زاده - کارشناس ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اهر، اهر، ایران
یحیی جمور - دانشیار، آموزشکده نقشه‎برداری، سازمان نقشه‎برداری کشور، تهران، ایران

امروزه با گسترش استفاده از سامانه تعیین موقعیت جهانی (GPS) این امکان فراهم شده که بتوان ارتفاع ژئودتیک هر نقطه را نسبت به بیضوی مرجع به سادگی با کمترین زمان و هزینه تعیین کرد. با وجود مزایای روش نوین ترازیابی با GPS در برابر ترازیابی سنتی، دسترسی به ارتفاع ارتومتریک نقاط با این روش محدودیت‎هایی دارد. نکته اساسی در این خصوص وجود اختلاف میان سطح مبنای ارتفاعی ترازیابی سنتی (ژئویید) و سطح مبنای ارتفاعی GPS (بیضوی) است که باید اثر آن در ترازیابی های نسبی مورد توجه قرار گیرد. در این پژوهش به جنبه‎های مختلف روش ترازیابی با GPS برای کسب بیشترین دقت در مولفه ارتفاعی و مقایسه این روش (ترازیابی با GPS) با ترازیابی هندسی (یا ترازیابی سنتی) پرداخته می‎شود. برای بررسی و مطالعه ترازیابی با GPS و میزان دقت قابل حصول، از اطلاعات شبکه ۵۵ کیلومتری فیزیکال ژئودزی و شبکه ژئودینامیک ایران در منطقه آذربایجان و اطلاعات نقاط ژئودزی جزیره قشم استفاده شده است. این اطلاعات در برگیرنده ارتفاعات ارتومتریک و ژئودتیک شبکه نقاط مورد استفاده است که در این پژوهش در ۵ دسته با فواصل مختلف تقسیم و انتخاب شده‎اند. برای محاسبه ارتفاع ژئویید از آخرین مدل ژئویید ملی جاذبی ایران (IRGeoid۱۰) با دقت مطلق متوسط cm ۲۶± و دقت نسبی متوسط ppm ۸/۲± استفاده شده است. نتایج حاصل بیانگر کاهش دقت اختلاف ارتفاع ترازیابی با GPS بر حسب افزایش طول خطوط مبناست. محاسبه متغیر k به عنوان معیاری برای تشخیص درجه ترازیابی، نشان می­دهد که در حال حاضر ترازیابی با GPS در ایران دقتی معادل ترازیابی درجه ۴ فراهم می‎سازد.

ژئویید, ارتفاع ارتومتریک, ارتفاع بیضوی, GPS, ترازیابی با GPS