حمید پیرنجم الدین - دانشجوی دکترا، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
ابراهیم راستاد - استاد، دانشکده علوم پایه، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
عبدالرحمان رجبی - استادیار، دانشکده زمینشناسی، پردیس علوم، دانشگاه تهران، تهران، ایران

کانسار روی- سرب- باریت کوه­کلنگه با سنگ میزبان کربناته در توالی آواری- کربناته کرتاسه زیرین حوضه جنوب اراک و در بخش میانی کمربند فلززایی ملایر- اصفهان در حوضه کششی پشت کمانی تشکیل شده است. کانه­زایی به صورت هم­روند با لایه‎بندی در بخش بالایی سنگ آهک خاکستری اربیتولین‎دار (واحد Kl) در زیر واحد شیل- مارن با میان‎لایه سنگ‎آهک نازک لایه (واحد Ks) به سن آپسین رخ داده است. کانی های سولفیدی شامل اسفالریت، گالن و پیریت هستند و فراوان ترین کانی غیر سولفیدی باریت است که با کوارتز، کلسیت و دولومیت همراهی می‎شود. ساخت و بافت ماده معدنی به صورت برشی، جانشینی، رگه- رگچه­ای، لامینه- پراکنده و باریت توده­ای همراه با سولفید است. دگرسانی های سیلیسی­­- کربناتی شدن (کلسیتی- دولومیتی) اصلی­ترین دگرسانی های همراه با کانه­زایی به شمار می­روند. میانبارهای سیال مطالعه شده در کانسار را می­توان به دو نوع تقسیم کرد. میانبارهای نوع اول، دوفازی غنی از مایع با شکل های کروی و بیضوی و آمیبی، میانگین دمای همگن‎شدگی آنها ۸/۲۰۶ درجه سانتی گراد و میانگین درجه شوری ۳/۸ درصد وزنی معادل NaCl و میانبارهای نوع دوم، سه‎ فازی (دو فاز مایع آب و CO۲ و یک فاز بخار) با شکل های کروی و بیضوی، میانگین دمای همگن‎شدگی ۸/۲۳۴ درجه سانتی گراد و میانگین درجه شوری ۱۷/۷ درصد وزنی معادل NaCl  هستند. با توجه به نتایج مطالعات صورت گرفته و بر پایه محیط زمین­ساختی، نوع سنگ میزبان، شکل لایه­ای کانسار، ساخت و بافت ماده معدنی، دمای همگن‎شدگی و درجه شوری میانبارهای سیال و رخداد باریت توده­ای، می­توان کانسار کوه­کلنگه را مشابه با کانسارهای روی- سرب- باریت نوع ایرلندی در نظر گرفت.

کانه‎زایی روی- سرب- باریم, میزبان کربناته, کرتاسه زیرین, حوضه کششی پشت کمانی, نوع ایرلندی, کوه کلنگه, جنوب اراک