ریحانه روشنک - دانشجوی دکترا، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
علیرضا زراسوندی - استاد، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
هوشنگ پورکاسب - دانشیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهید چمران اهواز، اهواز، ایران
فرید مر - استاد، بخش علوم زمین، دانشکده علوم پایه، دانشگاه شیراز، شیراز، ایران

بیشتر نهشته های تراورتن ایران در کمربندی با امتداد شمال باختری- جنوب خاوری (کمربند ارومیه- دختر) از منطقه تبریز تا زاهدان گسترش یافته است. در طول این نوار فعالیت های زمین ساختی جوان (پلیوسن تا حال حاضر) به همراه چشمه های آبگرم و فعالیت های آتشفشانی دیده می شود. در این پژوهش تراورتن های منطقه آذربایجان شرقی که در شمال پهنه ساختاری ارومیه- دختر جای گرفته‎اند؛ بررسی شدند و با تراورتن های منطقه کردستان و آذربایجان غربی که در بخش شمالی پهنه سنندج- سیرجان جای گرفته‎اند؛ مقایسه شدند. با استفاده از مطالعات کانی شناختی و ایزوتوپ های ۱۸O و ۱۳C، نمونه های هر دو منطقه مورد مطالعه در رده گرمازاد رده بندی شدند. تراورتن های شمال پهنه ارومیه- دختر از دید سنگ رخساره بیشتر در رده قشرهای بلورین قرار گرفته اند؛ در حالی که نمونه های سنندج- سیرجان در سه رده پیزولیت، قشرهای بلورین و تراورتن های قلوه ای جای می گیرند. با محاسبه ( CO۲ )δ۱۳C، مقدار CO۲آزاد شده از آب در زمان ته نشست تراورتن به دست آمد و مشخص شد که CO۲موجود در آب چشمه های تراورتن ساز، از سیال های ماگمایی پوسته ای منشا گرفته اند. همچنین نتایج تجزیه ایزوتوپ های پایدار مناطق مطالعاتی با نهشته های تراورتن کشور ترکیه مقایسه شد که نشان داد چگونگی تشکیل، منشا CO۲و ترکیب ایزوتوپی در تراورتن های هر دو منطقه مشابه است.

تراورتن, ارومیه- دختر, سنندج- سیرجان, ایزوتوپ های ۱۸O و ۱۳C