فریماه آیتی - استادیار، گروه زمین شناسی، دانشگاه پیام نور، ایران

در گستره مورد مطالعه سنگ آهک های کرتاسه با درز و شکاف های فراوان به صورت دگرشیب روی شیل های ژوراسیک قرار گرفته اند. محلول های اسکارن ساز از فواصل دور و با هجوم به سوی این درز و شکاف ها، اسکارن های نوع دور از توده نفوذی را ایجاد کرده اند. وجود یک لایه سنگ آهک با تبلور دوباره و اسکارنی شده درون شیل، اسکارن مورد بررسی را از بیشتر اسکارن های شناخته شده در ایران متمایز می کند و آن را در رده اسکارن های واکنشی قرار می دهد. کانسار مگنتیت- هماتیت به صورت عدسی های پراکنده درون اسکارن دیده می شود. محلول های غنی از آهن ناشی از توده های نفوذی با حرکت در سنگ های کربناتی، آهن را به صورت مگنتیت بر جای گذاشته اند. مگنتیتافزون بر تشکیل توسط محلول های گرمابی، می تواند در مرحله اسکارن پسرونده از دگرسانی آندرادیت نیز تشکیل شود. کانی های مقاطع اسکارنی شامل پیروکسن، گارنت، ترمولیت - اکتینولیت، کلریت و اپیدوت است. فرایند اسکارن زایی در دو مرحله متوالی پیشرونده و پسرونده رخ داده است. در مرحله پیشرونده مجموعه های کالک سیلیکاتی بی آب (گارنت و پیروکسن) پدید آمدند. با سرد شدن سامانه و نفوذ آب های جوی در مراحل بعدی، گارنت به اپیدوت، مگنتیت، کلسیت و کوارتز و پیروکسن به ترمولیت، اکتینولیت، کلسیت، کوارتز و کانی های کدر دگرسان شدند. اسکارن مورد مطالعه دارای دو نسل گارنت است. گارنت های نسل اول، توده ای (مرحله پیشرونده) و گارنت های نسل دوم تاخیری و رگچه ای (در مرحله پسرونده همراه با اپیدوت ثانویه در رگه های کوارتز- کلسیت و همراه با کانه سازی سولفید) هستند. ترکیب شیمیایی گارنت از نوع محلول جامد آندرادیت- گروسولار است. مقایسه ترکیب گارنت های مورد مطالعه  با گارنت های موجود در اسکارن های کلسیک جهان، نشان می‎دهد این گارنت ها در  قلمروی اسکارن های آهن دار و اسکارن های دارای مس جای گرفته اند.

اسکارن, گارنتیت, مگنتیت, میمه, ارومیه- دختر