بررسی تغییرات ژئومورفولوژیکی و ویژگی‎های رسوب گل‎فشان ناپگ، مکران، ایران

گل‎فشان یک پدیده طبیعی و دیدنی است که معمولا به صورت یک عارضه گنبدی‎شکل و در برخی مواقع به صورت حوضچه ای یافت می‎شود. گل‎فشان‎ها مخلوطی از آب، گل و گاز هستند. این لندفرم‎ها در بیشتر نقاط دنیا به ویژه در کمربند آلپ و هیمالیا و در ایران بیشتر در جلگه های ساحلی دریای خزر و دریای عمان دیده می‎شوند. گل‎فشان ها به عنوان شاخص میدان‎های گازی و نفتی شناخته شده‎اند و از آنها برای پیش بینی وجود میدان های نفتی و گازی در اعماق زمین استفاده می شود. گل‎فشان ناپگ به عنوان بزرگ‎ترین و پویاترین گل‎فشان ایران در سواحل شمالی دریای عمان، قرار دارد و بر جاذبه‎های طبیعی سواحل جنوبی کشورمان افزوده است. این گل‎فشان تپه‎ای مخروطی به ارتفاع ۳۹ متر از سطح زمین و چندین دهانه فعال و غیر فعال در حال فعالیت دارد. خروج و فوران گل با دبی متفاوت معمولا میان ۳ تا ۵ دقیقه به‎صورت متناوب تکرار شده و از بخش باختری مخروط که دیواره آن فرو ریخته است؛ به سوی زمین‎های پیرامون جریان می یابد. در این پژوهش از گل‎فشان مورد مطالعه یک نمونه رسوب برداشت و پس از آماده سازی و تهیه پودر، نمونه توسط دستگاه ICP-OES تجزیه شیمیایی شد. همچنین اندازه ذرات رسوب نیز تعیین و داده ها در نرم‎افزار SPSS پردازش شد. بررسی رسوبات بیرون آمده از گل‎فشان نشان میدهد که ذرات تشکیل‎دهنده آن در ابعاد رس و سیلت هستند. عنصر آلومینیم دارای میانگین ۸۹/۸ درصد و آهن دارای میانگین ۴/۴ درصد است. فراوانی این دو عنصر به دلیل غنی بودن رسوبات گل‎فشان از رس‎هاست. روند تکاملی گل‎فشان ناپگ در سه مرحله مختلف انفجاری (Explosive) خروج سریع با دبی زیاد (Effusive) و خروج آرام و تدریجی مواد با گرانروی بالا (Extrusive) مورد بررسی قرار گرفت.

Keywords:

گلفشان ناپگ , تغییرات ژئومورفولوژیکی , رسوب‎شناسی , مکران