صمد علیپور - دانشیار، دانشگاه ارومیه، دانشکده علوم، گروه زمین شناسی، ارومیه، ایران
بهناز حسین زاده - دانش آموخته کارشناسی ارشد زمین شناسی اقتصادی، دانشگاه ارومیه، دانشکده علوم، گروه زمین شناسی، ارومیه، ایران
یوسف رحیم سوری - استادیار، دانشگاه ارومیه، دانشکده علوم، گروه زمین شناسی، ارومیه، ایران

پتانسیل تیتانیم خانیک- غازان در ۸۲ کیلومتری شمال باختری شهر ارومیه در انتهای شمال باختری پهنه سنندج-سیرجان واقع است. این پتانسیل بخشی از توده آذرین نفوذی مافیک- اولترامافیک موسوم به مجموعه غازان است که در در داخل سنگ های رسوبی پالئوزوئیک زیرین نفوذ کرده است. این توده از دو بخش مافیک (با حجم رخنمون اصلی) و اولترامافیک (با حجم رخنمون بسیار جزئی) تشکیل شده است. سنگ های مافیک عموما گابرویی بوده و شامل گابروهای لایه ای متوسط بلور تا درشت بلور و گابروهای توده ای ریزدانه (میکروگابرو) هستند. رخنمون های بسیار جزئی سنگ های اولترامافیک نیز عمدتا دارای ترکیب ورلیت تا دونیت می باشند. گابروهای لایه ای سنگ های میزبان اصلی کانی سازی اکسیدی آهن- تیتانیم در محدوده مورد مطالعه هستند. کانی های اصلی سنگ های میزبان شامل کلینوپیروکسن ها و پلاژیوکلازها می باشند. کانی های فرعی را عموما کانی های کدر (عموما اکسیدهای آهن- تیتانیم) و اندکی الیوین و آپاتیت و کانی های ثانویه را ترمولیت-اکتینولیت، اپیدوت، زوئیزیت، کلریت، آلبیت ثانویه، سریسیت و کلسیت تشکیل داده اند. دگرسانی های مهم شامل سوسوریتی شدن، اورالیتی شدن، سریسیتی شدن و کلریتی شدن هستند. کانی های فلزی کانسنگ را ایلمنیت، مگنتیت، تیتانومگنتیت و به مقدار بسیار جزئی هماتیت و پیروتیت تشکیل می دهند. مجموع فراوانی کانی های ایلمنیت، تیتانومگنتیت و مگنتیت در مقاطع صیقلی مورد مطالعه بین ۵ تا ۱۲ درصد حجمی در تغییر هستند. بافت های اصلی کانسنگ شامل بافت های پرکننده فضاهای خالی نوع دانه ای و برون رست هستند. بافت های کروی، مارتیتی و میلونیتی بافت های فرعی کانسنگ می باشند. همراهی فازهای اکسیدی و سیلیکاته با هم در سنگ های میزبان به دلیل فوگاسیته نسبتا پایین اکسیژن بوده که اجازه تفکیک کامل مذاب اکسیدی را از مذاب سیلیکاته نداده است. بر اساس بررسی های ژئوشیمیائی مشخص شده است که ماگمای اولیه روند آلکالن تا ساب آلکالن با تمایل به سمت تولئیتی داشته است. بر اساس نتایج مطالعات سنگ نگاری، کانه نگاری و تجزیه های شیمیایی نتیجه گرفته شده است که پتانسیل ایلمنیت- تیتانومگنتیت خانیک- غازان مشابه کانسار قره آغاج ارومیه بیشترین تشابه را در سطح جهانی با کانسار ایلمنیت- مگنتیت -آپاتیت عیار پایین Kauhajarvi در باختر فنلاند دارد.

کانسنگ تیتانیم, ایلمنیت, تیتانومگنتیت, توده نفوذی لایه ای خانیک- غازان, ارومیه