ژئوشیمی و جایگاه زمین ساختی گنبد‎های آداکیتی پرسیلیس احمدآباد خارتوران (جنوب شرق شاهرود)

در منطقه احمدآباد خارتوران واقع در ۱۷۵ کیلومتری جنوب شرق شاهرود، تعداد قابل توجهی گنبد آداکیتی رخنمون دارند که به درون واحدهای آتشفشانی - رسوبی پالئوسن- ائوسن نفوذ کرده‎اند. ترکیب سنگ‎شناختی این گنبد‎ها شامل آندزیت، تراکی‎آندزیت، تراکی‎داسیتی و داسیت است. پیروکسن (اوژیت)، هورنبلند سبز و پلاژیوکلاز بارزترین کانی‎های مافیک و فلسیک سازنده این سنگ ها هستند. با توجه به میزان HREE پایین و LREE بالا به همراه سایر ویژگی‎ها از جمله SiO۲ (۹۱/۵۸ تا۴۱/۶۳ درصد)، Na۲O بیش از ۳ درصد، Al۲O۳ بیش از ۱۶ درصد،Yb  پایین تر از ۸/۱ پی‎پی‎ام، Y کمتر از ۱۸ پی‎پی‎ام و نسبت Na۲O K۲O / (۹۸/۰ تا ۳/۲ درصد)، این سنگ ها در گروه آداکیت‎های پر سیلیس قرار می‎گیرند. غنی شدگی از عناصر LREE نسبت به HREE، تهی شدگی از Nb و Ti و تمرکز بالای Rb، Ba، K و Th بیانگر آلایش پوسته‎ای ماگمای سازنده سنگ‎های آداکیتی مورد نظر می‎باشد. آنکلاوهایی با ابعاد و ترکیب متفاوت در این گنبدها دیده می‎شوند که شواهدی از اختلاط ماگمایی و آغشتگی با پوسته قاره‎ای هستند. مجموعه شواهد سنگ‎شناختی و ژئوشیمیایی نشان می‎دهند که ماگمای سازنده این سنگ‎‎ها از ذوب ورقه اقیانوسی فرورانش یافته و دگرگون شده نئوتتیس (شاخه سبزوار – درونه) در شرایط دما – فشار رخساره آمفیبولیت سرچشمه گرفته‎اند. 

Keywords:

آداکیت , واحد‎های رسوبی- آتشفشانی , ورقه اقیانوسی متاسوماتیسم , احمدآباد , شاهرود