رضا شاهقلیان قهفرخی - دانشگاه جامع امام حسین(ع)

در قانون اساسی جمهوری اسلا می ایران، اصول سیاست خارجی به صراحت مندرج گردیده است. از این اصول می توان به اصل نه شرقی نه غربی اشاره کرد. بر مبنای اصل نه شرقی نه غربی، ایران هرگونه وابستگی به دو ابرقدرت وقت یعنی آمریکا و شوروی را نفی می کرد و در موضع گیری ها و سیاست خارجی خود بر استقلال عمل خود تاکید می کرد. اما با توجه به این مقدمه می توان هدف از این مقاله را بررسی نقش و عملکرد شوروی در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران عنوان نمود. با توجه به ماهیت عنوان و در مسیر پاسخگویی به پرسش این مقاله، در این تحقیق از روش توصیفی- تحلیلی جهت بررسی موضوع استفاده شده است و از نظر نوع تحقیق در دسته پژوهش های نظری – کاربردی قرار دارد. روش و ابزار گردآوری اطلاعات و داده ها نیز به شیوه کتابخانه ای – اسنادی و منابع اینترنتی می باشد. با تجزیه و تحلیل و پاسخ به پرسش این مقاله، که عبارت است از «نقش و عملکرد شوروی به عنوان یکی از ابرقدرت های وقت در جنگ تحمیلی عراق علیه ایران چه بوده است؟» می باشد، می توان اینگونه پاسخ داد که که عامل اصلی برپایی جنگ بین ایران و عراق بحث دو ابرقدرت بزرگ به نام غرب و شرق بودند که انقلابی را که در ایران شکل گرفته بود را تهدیدی بزرگ برای اهداف خود می دیدند، لذا به واسطه عراق وارد جنگ با ایران شدند و نیز روابط خارجی ایران و شوروی در سال های ۱۳۵۹ تا ۱۳۶۷ را می توان در سه دوره مشخص توصیف نمود: ۱- سه سال اول جنگ تحمیلی؛ ۲- از آزادسازی خرمشهر تا به قدرت رسیدن گورباچف؛ ۳- از زمان گورباچف تا پایان جنگ تحمیلی، که در این مقاله به تحلیل آنها پرداخته شد. نتایج تحقیق نشانگر آن است که این کشور همواره در طول جنگ تحمیلی عراق علیه ایران چه به لحاظ دوجانبه و چه به لحاظ بین المللی از مهمترین کشورهای تلاش کننده برای پایان دادن به جنگ و خونریزی محسوب می گردید.

شوروی, ابرقدرت, جنگ عراق علیه ایران, دفاع مقدس