نگاهی به صنعت فسفات در جهان و فرصت های ایران در توسعه زنجیره ارزش این ماده معدنی

زنجیره ارزش سنگ فسفات، اگرچه از حیث تعداد، کاربردهای زیادی را در بر میگیرد ولیکن از حیث حجم تولید توسط بازار کودهای شیمیایی هدایت میگردد. تقریبا ۹۰% سنگ فسفات تولیدی در جهان به مصرف تولید کودهای شیمیایی میرسد. مهمترین و پرکاربردترین محصول نهایی در زنجیره ارزش فسفات کودهای آمونیوم فسفاتی هستند که از واکنش اسید فسفریک و آمونیاک در واحد های پتروشیمی تولید میگردند. صنعت کودهای شیمیایی ترکیبی به طور مستقیم وابسته به توسعه یافتگی صنایع معدنی و پتروشیمی و دسترسی به مواد اولیه این صنایع میباشد. ایران با توسعه پتروشیمی های اوره و آمونیاک توانسته است با صادرات حدود ۵/۰ میلیارد دلاری، جایگاه نسبتا مناسبی در بازار ۱۳ میلیارد دلاری اوره بهعنوان مهمترین کود نیتروژنه داشته باشد، با این حال توسعه نیافتگی صنعت فسفات در ایران سبب شده است سهمی از بازار ۲۵ میلیارد دلاری کودهای ترکیبی نداشته باشد. این درحالی است که بازار هند بهعنوان بزرگترین وارد کننده کودهای شیمیایی ترکیبی در دسترس ایران میباشد. انرژی گازی ارزان قیمت، فراوانی گوگرد (بهعنوان ماده اولیه تولید اسید سولفوریک) و تولید بالای آمونیاک در کشور، مزایای رقابتی ایران در تولید کودهای شیمیایی ترکیبی می باشند. تخمین ها حاکی از آن است که ایران برای خودکفایی در تولید اسید فسفریک و کودهای شیمیایی خود نیاز به ۵۰۰ هزار تن واردات سنگ فسفات بیش از مقدار کنونی داشته و در صورت حرکت برای تصاحب حداقل ۵% از سهم بازار کودهای شیمیایی کشور هند، نیاز به ۶۰۰ هزار تن سنگ فسفات دیگر نیز خواهد داشت.

Keywords:

سنگ فسفات , اسید فسفریک , کودهای شیمیایی , دی آمونیوم , بازار کود