بررسی ویژگی سیال های کانه زا با استفاده از میانبارهای سیال و ایزوتوپ های اکسیژن – هیدروژن در کانسار مس پورفیری بندر هنزا

کانسار مس پورفیری بندر هنزا در ۱۵۰ کیلومتری جنوب خاور کرمان، در بخش جنوبی پهنه ماگمایی ارومیه- دختر و در پهنه ماگمایی دهج- ساردوییه قرار گرفته است. این کانسار در سنگ هایی با ترکیب دیوریت تا گرانودیوریت با سن الیگوسن تشکیل شده است. در پژوهش حاضر مطالعات میانبارهای سیال روی نمونه های کوارتز و هورنبلند و همچنین اندازه گیری نسبت های ایزوتوپی اکسیژن و هیدروژن با هدف شناسایی ویژگی سیال های گرمابی موثر در کانه زایی به انجام رسیده است. رگچه های مورد مطالعه به پنج گروه (V, IV, III, II, I) تقسیم شده اند؛ رگچه I: سیال با فشار بالا (>۳۰۰ مگاپاسکال)، ژرفای بیشتر از ۵/۸ کیلومتر، دمای متوسط تا بالا (۲۵۰ تا ۳۰۰ درجه سانتی گراد) و شوری ۳۸ تا ۴۵  درصدوزنی NaCl که دارای کانه زایی مولیبدن است. این رگچه دارای هالیت و انیدریت بوده و سبب دگرسانی پتاسیک و سدیک- کلسیک در ژرفای بیشتر شده است. رگچهII : سیال دارای فشار بالا (>۳۰۰ مگاپاسکال)، ژرفای بیشتر از ۵/۸ کیلومتر، دمای بالا (۲۵۰ تا ۴۲۰ درجه سانتی گراد)، شوری بالا (۳۳ تا ۴۷ درصدوزنی NaCl)، کانه زایی مس و مولیبدن و دگرسانی پتاسیک است. رگچه III: سیال با شوری بالا (۴۰ تا ۵۶ درصدوزنی NaCl) در فشار بالا (>۳۰۰ مگاپاسکال)، ژرفای بیشتر از ۵/۸ کیلومتر و دمای بالا (۲۰۰ تا ۵۰۰ درجه سانتی گراد) که دارای کانه زایی مس است. رگچهIV: سیال با دمای بالا(۲۷۷ تا ۵۰۰ درجه سانتی گراد)، فشار بالا (با میانگین ۸/۲ کیلوبار)، ژرفای بیشتر از ۵/۸ کیلومتر و شوری بالا (۲۵ تا ۵۳ درصدوزنی NaCl) که عامل کانه زایی مس همراه با کانی مگنتیت است. سیالV: سیال با شوری متوسط تا پایین (۶ تا ۷ درصدوزنی NaCl) و فشار کم (۷/۰ تا ۸/۰ مگاپاسکال)، ژرفای ۱۷۷ متر و دمای متوسط (حدود ۱۷۰ درجه سانتی گراد) که بدون کانه زایی است. مطالعات انجام شده نشان می دهد که جوشش صورت گرفته در سیال ماگمایی اولیه، در نتیجه تغییرات دما و فشار و در اثر اختلاط با آب های جوی سبب کانه زایی مس و مولیبدن شده است. نتایج تجزیه ایزوتوپی اکسیژن و هیدروژن در کانی کوارتز مقادیر δ۱۸O از ۹/۳ تا ۳/۶ پرمیل را نشان می دهد و با توجه به دمای تشکیل آن بر پایه مطالعات دماسنجی (۱۳۰ تا ۴۰۰ درجه سانتی گراد) مقادیر δ۱۸O در سیال کانه ساز برابر ۲۶/۵ تا ۱۹/۶ پرمیل است که نشان‎دهنده منشا ماگمایی سیال‎های کانه ساز است. مقادیر δD در میانبارهای سیال موجود در کانی کوارتز محدوده ای میان ۸۸- تا۹۰- پرمیل را نشان می دهد که نشان دهنده کاهش در میزان دوتریم سیال کانه ساز است. این مقادیر با توجه به دگرسانی پروپلیتیک و سدیک همراه با دگرسانی پتاسیک در رگچه یادشده، می تواند ناشی از تاثیر آب های جوی باشد.

Keywords:

پهنه ارومیه- دختر , بندر هنزا , کانسار مس پورفیری , میانبار سیال , ایزوتوپ اکسیژن و هیدروژن