اکتشافات زمین شیمیایی طلا و مطالعه کانی های سنگین رسوبات رودخانه ای منطقه استرقان، خاروانا، آذربایجان شرقی- شمال باختر ایران

منطقه استرقان در ۵۰ کیلومتری شمال تبریز، جنوب خاور بخش خاروانا و در استان آذربایجان شرقی قرار گرفته است. این منطقه بخشی از پهنه فلززایی قره‎داغ- ارسباران را تشکیل می دهد. مهم ترین واحد های سنگ‎شناختی منطقه شامل نفوذی های گرانودیوریتی پورفیری به فرم استوک (الیگومیوسن) و رسوبات پالئوسن- ائوسن شامل ترادفی از سنگ های فلیشی (سنگ آهک، ماسه سنگ آهکی و مارن) هستند. نفوذ این استوک به درون سنگ های رسوبی آنها را به مجموعه ای از متاسوماتیت و سنگ های دگرگونی مجاورتی مبدل کرده است. مطالعات آماری روی یافته های ژئوشیمی آبراهه ای و کانی سنگین صورت گرفته که شامل پردازش یافته ها، بررسی متغیر های تک‎متغیره و چندمتغیره و رسم و تعبیر نقشه بی هنجاری عناصر است. ضرایب همبستگی میان عناصر توسط روش های زمین آمار محاسبه و بهترین ضرایب همبستگی فلزات با همدیگر و به ویژه طلا تعیین شد. عناصری که همبستگی مثبتی با طلا نشان می دهند شامل مس، جیوه، سرب، آرسنیک، آنتیموان، نقره، بیسموت و مولیبدنیم هستند. نتایج اولیه مطالعات زمین شیمیایی رودخانه ای در منطقه سبب شناسایی دو ناحیه با بی هنجاری های درجه ۱ و درجه ۲ طلا در منطقه شد. کنترل بی هنجاری های زمین شیمیایی از طریق مطالعات کانی سنگین در رسوبات آبراهه ای و نمونه های کانی سازی شده و دگرسان در سطح برونزد های مناطق بی هنجاری درجه ۱ صورت گرفت. مهم ترین کانی های سنگین شناسایی شده شامل مگنتیت، مالاکیت، طلا، اولیژیست، پیریت، سروزیت، پیریت- لیمونیت، گوتیت، لیمونیت، باریت، هماتیت و پیریت- اکسید هستند و عمدتا ارتباط تنگاتنگی با پهنه های دگرسانی و کانی سازی رگه ای و انتشاری دارند. دگرسانی های اصلی در منطقه شامل آرژیلیک، فیلیک و پروپیلیتیک در پیرامون رگه هاست. مطالعات صحرایی و آنالیتیک برخی از نمونه های سنگی برداشت شده از ناحیه بی هنجاری درجه ۱ طلا سبب شناسایی موقعیت رگه های اپی ترمال طلادار با عیاری بیش از ppm ۵/۴ شده است. انطباق نقشه هاله های زمین شیمیایی با نقشه زمین ساخت و دگرسانی منطقه نشان دهنده همبستگی بسیار بالای این مناطق و احتمالا نقش مهم گسل ها و درزه ها در رخداد پهنه های دگرسانی و مناطق بی هنجاری است. همچنین تلفیق این یافته ها سبب شناسایی چندین محدوده دارای بی‎هنجاری شده است که بیشتر متعلق به عناصر Au، Ag، Cu، As و Pb  هستند که می توانند به عنوان عناصر ردیاب برای ذخایر اپی ترمال طلا به کار روند. 

Keywords:

طلا , استرقان , دگرسانی , کانی سازی , زمین‎آمار , بی هنجاری