فروزش فریدی زاد - دانش آموخته کارشناسی ارشد فلسفه تعلیم و تربیت دانشگاه اصفهان
محمدحسین حیدری - دانشیار گروه علوم تربیتی دانشگاه اصفهان
محمدرضا نیستانی - استادیار گروه علوم تربیتی دانشگاه اصفهان

هدف مقاله، نخست، بررسی رابطه الگوی ارتباطی گفتگومحور در خانواده با خودگردانی فرزندان و سپس تبیین تربیتی آن بود. جامعه آماری این پژوهش، تمام دانشآموزان مقطع متوسطه دوم شهر اصفهان (۱۶۲۹۳۷ نفر) در سال تحصیلی۹۴ ۹۵ درنظر گرفته، و با استفاده از روش نمونهگیری خوشه ای و فرمول کوکران، حجم نمونه ۳۸۴ نفر تعیین شد. ابزارهای اندازهگیری شامل دو پرسشنامه ارتباط مبتنی بر گفتگوی والدین و خودگردانی فردی بود که روایی آنها به­صورت محتوایی و سازه تایید، و پایایی پرسشنامهها با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (پرسشنامه اول ۹۱/۰ و پرسشنامه دوم ۷۵/۰) محاسبه، و سپس داده ها با استفاده از نرم­افزارSPSS  نسخه ۲۱ تحلیل شد. یافتههای بخش اول این پژوهش نشان داد که بین الگوی ارتباط گفتگومحور والدین با خودگردانی فرزندان رابطه معناداری هست. هم­چنین بین سه بعد اول الگوی ارتباطی گفتگومحور در خانواده (میزان برقراری ارتباط با فرزندان، درک حضور فرزندان، مدیریت گفتگوی خانوادگی) با خودگردانی فرزندان رابطه معناداری وجود دارد. در بخش تبیین تربیتی و با بهرهگیری از روش تحلیلی­ ­استنتاجی، پس از مروری اجمالی بر نظریه یادگیری شناختی، چنین نتیجهگیری شد که گفتگو در خانواده به­عنوان نوعی محرک شناختی قوی و اثرگذار، فرزندان را دائما به تفکر و اعلام موضع مجبور، و توانایی استدلال را در آنها تقویت خواهد کرد. از سوی دیگر، پذیرش فرزندان از سوی والدین و شرکت دادن آنها در مباحث خانوادگی، باعث ایجاد اعتماد فرزندان به توان فکری و استدلالی خود می­شود و نهایتا خودگردانی فردی را در آنها تقویت میکند.

ارتباط مبتنی بر گفتگو, خودگردانی فردی, فرزندپروری, خانواده