علی اکبر رحیمی - دانشجوی دکتری گروه مشاوره، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات،
خدابخش احمدی نوده - استاد مرکز تحقیقات علوم رفتاری، دانشگاه علوم پزشکی بقیه الله (عج)،
علی اصغر صغرنژادفرید - دانشیار، گروه روانشناسی بالینی، دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی درمانی ایران

باتوجه به افزایش جمعیت سالمندی در جهان و ایران، تدوین برنامه های حمایت گرانه جامع (سلامت جسمی- روانی) درباره این قشر ضروری است. لازمه این کار، داشتن شاخص های سالمندی متناسب فرهنگ ایرانی است. باتوجه به نبود چنین شاخص­هایی، پژوهش حاضر انجام شد. این پژوهش با استفاده از روش­های مرور نظام مند و داده بنیاد در سال ۱۳۹۷ انجام شد. برای مرور نظام مند، ۵۱ مقاله­ منتشرشده از بین ۸۹۷ مقاله در بازه زمانی ۲۰۱۸-۱۹۷۰ استخراج و تحلیل شد. برای اجرای روش داده بنیاد، با استفاده از روش مصاحبه اکتشافی، ۲۰ سالمند موفق به صورت هدف مند انتخاب و مصاحبه شدند. تجزیه و تحلیل داده های به دست آمده در کدگذاری باز، منجر به شناسایی ۱۶۰ مولفه­ و شاخص شد و پس از دریافت نظرات۱۰ نفر از متخصصان و کدگذای مجدد و اصلاحات لازم، در ۵ مولفه اصلی تدوین شد: ۱. عامل جسمانی (توجه به سلامتی، مسائل رفاه جسمی، داشتن سلامت جسمانی)؛ ۲.عامل روان شناختی (مدیریت، تاب­آوری، عملکرد شناختی، سلامت رفتاری، پیشرفت خواهی، کمال گرایی)؛ ۳. خانواده (فرزندان، همسر، والدین)؛ ۴. اجتماعی (ارتباط اجتماعی، ارتباط با اقوام، فعالیت اجتماعی، وضعیت مالی و اقتصادی)؛ ۵. مذهبی (اعتقادات مذهبی، فعالیت مذهبی): مجموعا ۱۸ عامل و ۱۳۳ شاخص به دست آمد. مولفه­هایی همانند: زندگی با خانواده، روابط و مشارکت اجتماعی، وضعیت بهداشت و سلامت جسمی و روانی، باورهای مذهبی و سبک زندگی، اصلی­ترین شاخص های سالمندی سالم ایرانی است و اولویت برنامه­های حمایتی، مراقبتی و سنجش و پایش وضعیت سالمندی در کشور می تواند متمرکز بر این مولفه ها باشد.

شاخص, سلامت روان, سالمند, فرهنگ, ایرانی