مصطفی اقدامی - دانشجوی دکتری، مدیریت آموزشی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تنکابن ایرن
اسماعیل کاظم پور - دانشیار گروه علوم تربیتی، دانشگاه ازاد اسلامی واحد تنکابن ایران

هدف اصلی این پژوهش بررسی مفاهیم برنامه ریزی درسی نیاز محور با استفاده از رویکرد مرور سیستماتیک است. این مطالعه از نوع مطالعات توصیفی بوده و روش اجرای پژوهش مرور سیستماتیک است. جامعه آماری این مالعه نظام مند، کلیه مقالات حاصل از مطالعات در خصوص برنامه ریزی درسی است که در دوره ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ در مجلات علمی - مروری به چاپ رسیده است. براساس این روش، ابتدا، حیطه و کلیدواژه های مورد بررسی مشخص دگردیده، معیارهای ورود یا عدم ورود پژوهش ها به بررسی مشخص شده و نهایتا پژوهش های مورد تایید وارد بحث و بررسی گشتند. مقالات دارای بیشترین ارتباط با کلیدواژه های برنامه ریزی درسی، برنامه ریزی آموزشی، فرهنگ برنامه ریزی درسی، نیازنجی آموزشی بود که به زبان فارسی از سال ۱۳۹۰ تا ۱۳۹۹ از منابع اطلاعاتی سایت جهاد دانشگاهی و مگ ایران جستجو و استخراج شند. در ابتدا تعداد ۸۳ مقاله انتخاب و مورد بررسی قرار گرفتند و که ۲۲ مورد آنها تکراری بودند و از مجموع ۶۱ مقالعه به دلیل عدم اشاره صریح به مفهوم برنامه ریزی آموزشی از فرایند مطالعه کنار گذاشته شدند. در نهایت ۲۹ مقاله مناسب به منظور تحلیل و بررسی انتخاب گردیند. نتای تحقیقات متعدد نشان داده است که نیازهای دانش آموزان متوسطه به دو دسته کلی تقسیم می شوند: نیازهای آموزشی و غیر آموزشی. نیازهای آموزشی بیشتر در ارتباط با برنامه های درسی مدارس که دربرگیرنده دانش آموزان معمولی و دانش آموزان با نیازهای ویژه، است. نیازهای غیر آموزشی، مرتبط با کل مدرسه بوده و برای همه دانش آموزان موردنظر است. برهمین مبنا نیازهای دانش آموزان متوسطه در چهار حوزه اصلی از جمله نیازهای روانی - اجتماعی، نیازهای فوق برنامه و تکمیلی و مربوط به موارد خاص، نیازهای مربوط به برنامه درسی و آموزشی مدرسه و نیازهای دانش آموزان به برنامه اتقالی برای ورود به مراحل بعدی زندگی مورد مطالعه قرار گرفته بود. در ارتباط با نیازهای اقتصادی، مدیران مدارس و انجمن اولیاء و مربیان باید نسبت به ایجاد فرصت های برابر آموزشی برای دانش آموزان و شناسایی خانواده های کم درآمد اقدام نموده و کارگروه های لازم برای حل مشکلات اقتصادی این دسته از دانش آموزان را فراهم نمایند تا حد امکان را تاثیرهای منفی آنها بر فرایند آموزش و پرورش آنان پیشگیری شود.

برنامه ریزی درسی، نیازسنجی آموزشی، رویکرد نظام مند، آموزش و پرورش