امیر ستاری - دانشیارگروه بهداشت مواد غذایی و بهداشت عمومی دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید باهنر کرمان
شهرزاد عزیزی - استاد گروه پاتوبیولوژی دانشکده دامپزشکی دانشگاه شهید باهنر کرمان

ضد التهاب های غیر استروئیدی از بیشترین داروهای تجویزی هستند. در پی مصرف در جمعیت های انسانی و دامی باید منتظر بروز عوارض ناخواسته این داروها در بافتهای بدن مصرف کنندگان به ویژه کلیه و کبد بود. در مواجهه با این عوارض ناخواسته، ارزیابی کم و کیف ضایعات ایجاد شده توسط این داروها در مدل های حیوانی زنده از اهداف این مطالعات می باشند. مطالعات بالینی نشان داده عصاره سیاهدانه دارای اثرات درمانی مختلفی شامل گشادکنندگی برونش ها، ضد عفونی کننده، ضد باکتری، ضد دیابت، محافظ کبد، محافظت از گوارش، ضد التهاب، آنتی هیستامین، آنتی اکسیدانی است. در این مطالعه ماهی زبرا به علت شباهت های بالای ژنتیکی، فیزیولوژیکی و فارماکولوژیکی با انسان، جهت بررسی پتانسیل های درمانی مختلف، انتخاب گردید تا اثر محافظت بافتی سیاهدانه بر آسیب ناشی از مصرف ضد التهاب غیر استروئیدی ناپروکسن بررسی شود. روش: حمام های دارویی کمتر از دوز کشنده ۵۰ درصد ناپروکسن ( ۱۲۵ میلی گرم در لیتر) تهیه شد. برای این گروه دارویی در زیر گروه تغذیه با پلت بدون روغن سیاهدانه و تغذیه با پلت مخلوط با ۵٪ روغن سیاهدانه صورت گرفت. در طی دو هفته مدت آزمایش، تلفات طی دوره و در انتها تمامی ماهی ها در فرمالین ۱۰٪ قرار داده شدند. سپس از کل بدن ماهی مقطع بافتی تهیه، با هماتوکسیلین - ائوزین رنگ آمیزی و با میکروسکوپ نوری بررسی شدند. نتایج: روغن سیاهدانه اثر محافظت بافتی خود را در کبد ماهیان تیمار شده با ناپروکسن به صورت کاهش شدت نکروز و شدت آسیب هپاتوسیت ها نشان داد.

ناپروکسن، سیاهدانه، آسیب بافتی، ماهی زبرا